'Toegevoegde waarde van vaders'

Boodschap mede aan hulpverleners

Bodegraven - De Bodegraafse Sussy Mokveld werkt inmiddels ruim 20 jaar als ambulante gezinsbegeleider bij Stichting Timon, een stichting die zich richt op de zorg voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen van 0 t/m 23 jaar en hun gezin. Tijdens haar werk in de jeugdzorg komt zij veel in contact met jonge gezinnen en dus met veel jonge vaders, die vaak moeite hebben om zich staande te houden in conflictsituaties met kinderen.

Zij richt zich met name op verstoorde relaties, communicatie, hechtingsproblematiek en identiteitsproblemen. In de gezinnen waar Sussy mee werkt, is vaak sprake van huiselijk geweld of ruzie tussen ouders, waar hun kinderen mede slachtoffer van zijn. Het komt helaas nog steeds regelmatig voor dat in zo'n geval de 'lastige vader' door de hulpverlening of de moeder opzij wordt gezet en het contact tussen vader en kind stukloopt. Dit heeft niet alleen een grote impact op de vaders, maar een nog veel grotere impact op de kinderen.

Sussy vertelt: "Tijdens mijn werk kwam ik in een gezin waarvan de ouders een zeer ingewikkelde relatie hadden. De moeder had zelf een moeder die een drugsverslaving had en de vader kwam uit een adoptiegezin, maar had zeer slecht contact met zijn adoptieouders. De vader wilde graag een goede vader zijn, maar hield erg vast aan zijn eigen ideeën, waardoor er regelmatig ruzie ontstond. Op een bepaald moment raakte de moeder zelf aan de drugs, waardoor het kindje uit huis geplaatst zou worden. De vader besloot de zorg voor het kindje op zich te nemen, maar kwam er na enige tijd achter dat het te zwaar was voor hem alleen. Opnieuw ontstond er getouwtrek en ruzie om het kind, ditmaal met instanties als Jeugdzorg, pleegzorg en binnen het netwerk van moeder van het kind."

Tragisch besluit

"De vader dreigde de strijd te verliezen en gunde zijn kindje zoveel meer dan de constante ruzies en strijd. Uiteindelijk nam hij het tragische besluit om uit het leven te stappen. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst gebeurde er echter iets moois. De moeder en oma (inmiddels beiden clean) en de adoptieouders van vader kwamen samen. Niet alleen om te rouwen, maar ook om eindelijk samen te bedenken hoe zij, met z'n allen, een goed fundament konden opbouwen voor het kind."

"Deze casus heeft enorm veel indruk op mij gemaakt en het bevestigde voor mij dat het voor jonge vaders (ondanks de aanwezigheid van hulpverlening) loodzwaar is om zich staande te houden in dit soort situaties. Ik vroeg me af wat ik als hulpverlener had kunnen doen om het contact tussen vader en kind te bevorderen. Ik besloot hier verder onderzoek naar te doen en het mijn doel te maken om op te komen voor de belangen van jonge vaders en de interactie met hun kinderen. Na diverse gesprekken met een groep jonge vaders kwam ik tot een aantal aandachts­punten. Deze punten neem ik mee tijdens de coaching en trainingen die ik geef aan jonge ouders en mijn collega's."

Luisteren

"Ik leer hen om beter en anders te luisteren naar de ander. Niet met hun oren, maar met hun hart. Wat belemmert jou om te horen wat de ander zegt in conflicten? Waarom reageert iemand op een bepaalde manier? Maar ook: wat zijn de kwaliteiten van de ander? En hoe kun je weer in verbinding gaan met bijvoorbeeld je ex-partner? Aan de jonge ouders stel ik de vraag waar sta jij nu en waar wil je zijn in belang van jullie kind? Op die manier komen we dichter bij de basis en de verhoudingen binnen een gezin en wordt veel duidelijk over de reden waarom ouders en hulpverleners reageren, zoals ze doen."

Tijdens de trainingen aan hulpverleners probeer Sussy hen bewust te laten worden van de relatie met hun eigen vader, waardoor ze zich leren verplaatsen in de positie van de vaders die ze tegenkomen in hun werk. En hen daarmee te leren om de jonge vaders op een andere manier te benaderen, waardoor ze niet alleen de slechte of lastige kanten van de vaders zien, maar ook hun kwaliteiten gaan herkennen. "Vanwege de hechting is het namelijk enorm van belang dat kinderen opgroeien met zowel een vader- als een moederfiguur.
Uit mijn onderzoek kwam naar voren dat jonge vaders zich vaak niet serieus genomen voelen. Zij hoeven niet per se dezelfde kwaliteiten te hebben als de moeders, maar accepteer de toegevoegde waarde van vaders. Het actieve spel bijvoorbeeld, spelen, ravotten, stoeien, zorgt voor een beter contact met de buitenwereld. En met wie kan dat beter dan met een vader of een mogelijke vaderfiguur? Het komt nog steeds regel­matig voor dat hulpverleners de plank volledig misslaan, waardoor de jonge vaders zich niet serieus genomen voelen en afhaken. Ze voelen zich vaak betutteld of veroordeeld."

Wederzijds begrip

"Ik hoop dat mijn onderzoek lijdt tot meer wederzijds begrip, waardoor jonge vaders zich niet meer te kort voelen schieten, maar juist gesteund en gesterkt voelen in het contact met hun kinderen." Voor de duidelijkheid; Ik ben me ervan bewust dat in het geval van een (voor het kind) onveilige situatie beide ouders aangesproken moeten worden op hun verantwoordelijkheden, zodat de ontwikkeling van het kind gewaarborgd blijft en zowel moeder als vader hun zorgtaak heel serieus nemen."

Tekst: Esther Klein-Duivenvoorden