Afbeelding

''De Rijn is helemaal geen rivier voor tuttige bejaarden"

Human Interest

Bodegraven-Reeuwijk - Als jongetje zat Martin Hendriksma al gebogen over de atlas en volgde met zijn vinger de grote rivieren van de wereld. "De Rijn was in de atlas slechts een paar centimeter, weinig inspirerend. Tot ik me verder in de rivier verdiepte."

Het onderwerp van zijn nieuwe boek kwam tot Martin Hendriksma in een droom. "Ik droomde dat ik een boek schreef over de Rijn. Toen ik wakker werd, vond ik dat maar een slecht idee. De Rijn, dat is toch voor tuttige bejaardenreisjes?" Maar toen de schrijver verder onderzoek deed voor 'De Rijn; biografie van een rivier' werd hij verrast door de schoonheid van de rivier, de veelzijdige landschappen en alle verschillende functies die de Rijn heeft. "Ik reisde langs de rivier en zag ijsschotsen, woeste golven en fantastische verhalen. Die Rijn is helemaal niet tuttig!"

Levensader van Europa

"Napoleon is eigenlijk de uitvinder van de moderne Rijn," vertelt Hendriksma. De rivier paste in zijn visie van een pan-Europees land en economie. "Tot dat moment waren de vaarrechten op de rivieren van Europa nog verdeeld over talloze gilden en landheren. Dat maakte handel en transport moeilijk, want overal moest tol worden betaald. Napoleon wilde een soort vrijhandelszone op de rivier van Hoek van Holland tot Basel."

Dat project vond zijn Waterloo samen met Napoleon, maar in de loop van de negentiende eeuw werd het onder leiding van de koning van Pruisen weer opgepakt. Nederland zag hier weinig heil in. "Voor de industrie van het Ruhrgebied was het essentieel een verbinding te maken met Rotterdam, want daar kwam de hoofdvaarweg van de Rijn uit. Rotterdam zag zich alleen liever als cultureel centrum naar het voorbeeld van Amsterdam dan als industrieel centrum." Onder grote druk van Pruisen werd de rivier toch uitgebaggerd. Nu is deze economische ader niet meer weg te denken uit Nederland.

Rijnverhalen

In zijn boek kiest Hendriksma telkens één verhaal dat een bepaald thema goed illustreert. Hij vertelt bijvoorbeeld de geschiedenis van een familiebedrijf dat al generaties Rijnwijn maakt of een opgekomen en vervallen hotel. "Ik ben bijna kopje onder gegaan in al die Rijnverhalen. Toen ik de zalmvisserij in Nederland ging onderzoeken, vond ik 17 ordners vol informatie over de 'zalmproblematiek'. En dat was maar een klein deelonderwerp!"

Herwaardering

Volgens Hendriksma is de Rijn weer helemaal 'in'. Steden vinden hun stukje rivier opnieuw uit. "De rivier is lange tijd afgesloten van het dagelijks leven als onhandige stinksloot. Nu krijgt de Rijn een recreatieve functie en kunnen mensen genieten van het water."

Tekst: Key Tengeler

Serie over de Rijn

Als een slagader stroomt de Rijn door Nederland en vertakt zich in kanalen, weteringen en slootjes, de haarvaten van het landschap. Maar wat de rivier voor het land en de samenleving betekent, bevindt zich 'onder de oppervlakte'. In een serie van vier artikelen wordt de historische en moderne functie van de rivier belicht.

Advertentie

Categorieën