Chiel links op de foto en Cor rechts.
Chiel links op de foto en Cor rechts.

Verhalen uit het archief: Op het nippertje ontsnapt aan de kogel

Historie

Toen de geallieerden steeds dichterbij kwamen, kreeg men hoop dat het snel afgelopen zou zijn. Maar het duurde langer dan verwacht. Op 29 april, terwijl de bevrijdingstroepen al bijna voor de deur stonden, werden alsnog twee Bodegraafse verzetsmensen opgepakt. Ze ontsnapten op het nippertje aan de dood.

Door Cock Karssen

Chiel Edelman (Dolf was zijn naam in de illegaliteit) had een coördinerende functie voor het verzet in het Westland en de Rijnstreek, waarvoor hij veel levensgevaarlijke reizen moest ondernemen. Twee keer werd hij opgepakt, maar het lukte hem met hulp weer te ontsnappen, zelfs met een kogel in zijn rug! Er werd steeds meer jacht op hem gemaakt. Zijn zwager Cor Karssen deed werk voor de Landelijke Onderduikorganisatie, maar was ook in 1944 begonnen met het maken van ondergrondse krant 'De Kroniek', samen met J. Oppe en M. Scheer. Ook deze mensen hebben soms amper aan de bezetters kunnen ontsnappen.

Omdat de bevrijding minder snel ging dan men hoopte, was het voor de illegale krant 'De Kroniek' moeilijk om de moed erin te houden. In het krantje stond op 21 april 1945 het volgende: "Helaas kunnen wij de geruchten dat de bevrijders al voor de poorten van Utrecht staan niet bevestigen." Een paar dagen later op 26 april schreef Cor Karssen: "Zelfs het plan van voedsel leveranties door de lucht wekt bange vrees, wil men ons zoet houden met wat eten en komt de bevrijding nooit? Het is de vraag of wij recht hebben om te klagen, de meeste van ons hebben zelf nog geen vinger uitgestoken, maar ook wie zich jarenlang volkomen inzette kan met moeite de teleurstelling onderdrukken. Toch moeten wij nuchter zijn, de beslissing wordt door de Duitsers afgedwongen. En zij volgen de bevelen van Hitler slaafs op tot de dood er op volgt."

Drie dagen later ziet de situatie er heel anders uit. Zondag 29 april was Chiel even op bezoek bij zijn zwager Cor en verloofde, ook een jonge verzetsman die betrokken was bij het gewapende verzet. J. van Leeuwen was in de bovenwoning aanwezig. Zij horen via de illegale radio dat Hitler zelfmoord heeft gepleegd. De oorlog moet nu bijna afgelopen zijn, denken zij.

De feeststemming is echter van korte duur. Fanatieke Hollandse SS'ers vallen het huis binnen en zowel Chiel als Cor worden opgesloten in de politiecellen aan de Willem de Zwijgerstraat. Van Leeuwen weet via een smoes het pand te verlaten, maar de vrouw van Cor wordt ook meegenomen naar de cel, waarna de zes kinderen door vrienden en kennissen in huis worden opgenomen.

Politieagent J. Groenendijk, die zelf ook actief was binnen het ondergrondse verzet, was bewaker van de cellen. Hij waarschuwde onmiddellijk andere verzetsmensen, omdat gedreigd werd dat deze gevangenen doodgeschoten zouden worden of opgehangen op het marktplein. Men besloot onmiddellijk om de gevangenen te bevrijden, Karssen werd echter de volgende dag al overgebracht naar de gevangenis in Gouda, waar hij de kogel zou krijgen. Chiel bleef over. De SS'ers wisten nog niet dat hij een ‘grote vangst' was. Groenendijk had de sleutels van de cellen en hij vroeg toestemming om de gevangenen naar de wc te laten gaan. Hierbij gaf hij Chiel de gelegenheid om te ontsnappen door een van de Duitsers een harde klap te verkopen en in de cel op te sluiten. Chiel werd door andere verzetsmensen opgevangen en ook Groenendijk maakte dat hij wegkwam. Karssen werd op 3 mei uit de gevangenis in Gouda bevrijdt. Tijdens de voedseldroppingen boven Gouda was er weinig bewaking in de gevangenis op de markt, waardoor het verzet zijn kans had om met wapens de gevangene te bevrijden. Zo ontsnapten beide mannen op de valreep nog aan de dood.

Advertentie

Categorieën