Dé grote vraag van dit moment: ‘Wanneer kan iedereen worden gevaccineerd?’

BODEGRAVEN-REEUWIJK - Na maanden van wachten wordt het eerste vaccin (van leverancier Pfizer) nu aan Nederland geleverd en daarmee start de Nederlandse overheid op 8 januari 2021 de vaccinatiecampagne corona. De Nederlandse overheid heeft ervoor gekozen medewerkers in de acute zorg en zorgmedewerkers met direct patiëntencontact als eerste te vaccineren. Kijk op Bodegraven-Reeuwijk sprak met Carin Boon, communicatieadviseur corona bij de GGD Hollands Midden.

Wanneer gaat het vaccinatieproces in deze regio van start?
Carin Boon: “In deze regio starten we op 15 januari in Leiden, op het Event en Convention Centre Holiday Inn. We starten dan met het vaccineren van 11.000 zorgmedewerkers uit deze regio. Voor de duidelijkheid: dit zijn níet de medewerkers in de acute zorg want zij worden waarschijnlijk in een aantal grote ziekenhuizen gevaccineerd en niet door de GGD. Het vaccineren van zorgmedewerkers in de regio Hollands Midden gebeurt in twee perioden van elk 3 weken omdat het Pfizer-vaccin twee maal toegediend moet worden. Na de eerste prik moet er een periode van 21 dagen zitten voordat de tweede prik gegeven mag worden. Pas dan zijn mensen ingeënt tegen het coronavirus. Er is op dit moment slechts één locatie in de regio Hollands Midden, voornamelijk omdat de vaccins binnen drie dagen gebruikt moeten worden. En we willen zo weinig mogelijk verspillen.”

Wat kunnen zorgmedewerkers die zich willen laten vaccineren op de korte termijn, verwachten?
Carin: “Zorginstellingen kregen op 4 januari een informatiepakket van het RIVM waaronder ook de uitnodiging voor de vaccinatie. Elke zorginstelling moet zelf de afweging maken welke medewerkers worden uitgenodigd voor vaccinatie omdat zij hun eigen situatie het best kennen. Vaccineren is altijd op vrijwillige basis en gratis. Medewerkers mogen hun prik ook op een andere vaccinatielocatie in Nederland halen als hen dat beter uitkomt. De werkgever is ook verantwoordelijk voor vervoer; het kan zijn dat grotere instellingen hiervoor bijvoorbeeld een bus of taxi zullen regelen. De continuïteit van de zorg moet wel gewaarborgd blijven dus elke organisatie zal dit zelf moeten organiseren en inplannen. De GGD heeft in Leiden pendelbussen geregeld vanaf het Centraal Station naar de vaccinatielocatie. Deze bussen rijden elke 15 minuten.”

Heeft de GGD voldoende medewerkers om het vaccineren in het hele land te verzorgen?
Carin: “Op dit moment wel. Voor de vaccinatieronde van januari hebben we in onze regio per dag 8 mensen nodig die een prik kunnen zetten. Dat is heel weinig. Het wordt vermoedelijk pas vanaf de zomer in 2021 spannend wanneer heel Nederland gevaccineerd gaat worden, maar dat is uiteraard afhankelijk van de ontwikkeling, productie en distributie van de vaccins van de verschillende leveranciers. Wij kijken uiteraard al wel vooruit en zijn met verschillende partijen, waaronder het Rode Kruis, in gesprek om te kijken of zij medisch of niet-medisch personeel kunnen leveren om die prikken te zetten. Wij willen onze reguliere dienstverlening zoveel mogelijk laten doorgaan en dat betekent dat we zelf beperkt personeel kunnen leveren en sterk moeten leunen op externe partijen. Het Rode Kruis heeft al aangegeven dat zij dat willen en kunnen doen.”

Hoe gaat het vaccineren van de zorgmedewerkers praktisch in zijn werk?
Carin: “Mensen maken een afspraak op basis van hun BSN-nummer. Zij moeten bij binnenkomst hun uitnodiging, paspoort of identiteitsbewijs, gezondheidsverklaring én de brief van de werkgever laten zien zodat wij hun identiteit kunnen vaststellen. Vervolgens wordt hij of zij gevaccineerd. Daarna worden mensen nog enkele minuten in de gaten gehouden zodat we er zeker van zijn dat iemand niet flauw valt.”

Wat is nu de status van het systeem waarin de persoons- en vaccinatiegegevens worden vastgelegd?
Carin: “Het is in principe klaar maar we wachten nog op de laatste informatie van de EMA (Europees geneesmiddelenbureau dat verantwoordelijk is voor de wetenschappelijke beoordeling van, en toezicht op, en veiligheid van geneesmiddelen voor mensen en dieren in de EU, red.). De EMA verstrekt ook de informatie of een bepaald vaccin beter niet kan worden toegediend aan specifieke doelgroepen omdat er misschien nog te weinig onderzoeksresultaten over zijn, zoals zwangere vrouwen. Dat soort gegevens moeten in het systeem kunnen worden aangegeven. Als de informatie van de EMA eenmaal binnen is, wordt het bouwen van dit systeem verder afgerond en vindt er nog een laatste test plaats waarbij de functionaliteiten en veiligheid worden gecontroleerd.”

Hebben jullie ook al een strategie voor het uitrollen van de vaccinaties van andere leveranciers zoals Moderna, AstraZeneca en Janssen?
Carin: “Het volgende vaccin dat beschikbaar komt is van Moderna. De mensen die daarmee worden ingeënt zijn bewoners van verpleeghuizen en kleinschalige locaties, en mensen met een verstandelijke beperking die in een instelling wonen. Zij worden door de eigen instellingsarts of huisarts ingeënt. Een nieuwe voorraad van Pfizer (vaccin dat bij -70°C moet worden bewaard) komt pas weer in februari of maart. Het Pfizer-vaccin zal vanwege die opslagvereisten dus ook in de toekomst alleen op centrale locaties worden toegediend. Van de andere vaccins hebben we nog geen details. We moeten dus elke keer opnieuw bekijken wat de beste aanpak is. Kan het via de huisarts of moet er weer een beroep worden gedaan op de GGD? Er is momenteel nog gewoon heel veel onduidelijk.”

Op welke manier krijgen mensen die zich laten vaccineren meer informatie?
Carin: “Burgers moeten nog even wachten totdat zij zelf een uitnodiging krijgen. Bij het vaccineren zelf wordt uiteraard ook informatie gegeven en net zoals bij de teststraten worden er bij de vaccinatiestraten ook flyers uitgedeeld.”

Hoe gaat de campagne voor de rest van Nederland er uitzien?
Carin: “Op dit moment is de online informatie vooral gericht op onderwerpen als de veiligheid van het vaccin en de feiten. Bijvoorbeeld, hoe kan het dat vaccins nu ineens zo snel gemaakt en goedgekeurd kunnen worden. Het tweede deel van de campagne zal waarschijnlijk gericht zijn op het in gesprek gaan met mensen maar dat moet nog worden uitgewerkt. De GGD en de rijksoverheid verspreiden informatie via persberichten in huis-aan-huisbladen en websites zoals rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-vaccinatie en ggdhm.nl/thema-s/item/vaccineren.”

Kun je iets vertellen over de feiten met betrekking tot besmettelijkheid na vaccinatie?
Carin: “Hoewel we het wel verwachten, weten we nog niet precies in welke mate het vaccin ook maakt dat je niet meer besmettelijk kunt zijn. Je wordt als je gevaccineerd bent zelf niet, of in ieder geval een stuk minder, ziek. Dit wordt momenteel nog volop onderzocht en daarom blijven de gedragsregels voorlopig gehandhaafd. We verwachten wel dat naarmate mensen minder ziek worden, het virus zich minder gemakkelijk kan verspreiden (dat weten we van andere virussen!). Voor het coronavaccin is dat zeker ook de verwachting, maar hoeveel gunstiger een vaccin is met betrekking tot besmettelijkheid is dus vooralsnog onduidelijk.”

Dé grote vraag, wanneer kunnen we allemaal worden gevaccineerd?
Carin: “Zoals het er nu naar uitziet kunnen mensen die gevaccineerd willen worden op zijn vroegst vanaf einde lente/begin zomer worden gevaccineerd. Uiteraard kan niet iedereen tegelijk worden gevaccineerd dus het hele proces zal een doorlooptijd van enkele maanden hebben.”

Het is goed om te onthouden dat de volgorde van de vaccinatiekalender aan wijzigingen onderhevig kan zijn door voortschrijdend inzicht, logistieke uitdagingen, EMA-oordeel, gebruiksaanwijzingen en leveringen per vaccin. De laatste officiële en meer gedetailleerde informatie is altijd te vinden op de hiervoor genoemde websites.

Er moet de komende maanden dus nog heel veel werk worden verzet maar het lijkt erop dat er in 2021 licht gloort aan het eind van de coronatunnel.

Tekst: Ans van Heck

Beeld: Infographic van de Rijksoverheid