Verdriet wordt draaglijker als je het kunt delen, maar dat zat er in de eerste golf niet in

BODEGRAVEN - Het afgelopen jaar is gebleken dat ook uitvaartondernemers zeer inventief zijn in het aanpassen van hun diensten. Wij spraken met Wim Baelde van Baelde Uitvaarten in Bodegraven over zijn ervaringen van het afgelopen jaar en de veranderingen die de branche heeft ondergaan.

De uitvaartbranche heeft het afgelopen jaar heel wat overuren gedraaid. Terwijl veel branches plat lagen, stonden - en staan - uitvaartmedewerkers onder moeilijke omstandigheden nog steeds klaar om overledenen te verzorgen en nabestaanden te steunen die op een andere manier dan normaal afscheid moeten nemen.

Uitvaarten zijn doorgaans altijd beladen gebeurtenissen met veel verdriet. Het zijn ook de momenten waarop mensen juist elkaars steun zoeken om dat verdriet met elkaar te delen. Als daar echter een heleboel beperkingen bij komen, dan wordt de situatie extra verdrietig. Het doel is altijd om uitvaarten waardig te laten verlopen.

Hoe hebben jullie dit het afgelopen jaar ervaren? 
Wim: “Het is een enerverend jaar geweest. Tijdens de eerste golf werd het aantal mensen dat een begrafenis of crematie bijwoonde beperkt tot alleen de naasten, en ook het kopje koffie bij de nazit was niet meer mogelijk. Families moesten heel sober en in kleine kring afscheid nemen van de overledene. Normaal gesproken wordt verdriet draaglijker als je het kunt delen, maar dat zat er tijdens de eerste golf niet in. In de zomer van 2020 kwamen er versoepelingen en mochten er (als de grootte van het uitvaartcentrum het toestond, red.) wat meer mensen bij het afscheid aanwezig zijn. Ook condoleances en koffietafel zijn onder bepaalde voorwaarden weer mogelijk.”

Uitvaartondernemers passen hun diensten aan met bijvoorbeeld drive-in-uitvaarten, koffie-to-go en andere creatieve trends. 
Is er bij jullie iets veranderd onder invloed van de pandemie?
“Jazeker. We zien bijvoorbeeld dat de condoleancemomenten voorafgaand aan de dag van de uitvaart zo goed als verdwenen zijn. Wij bieden hiervoor een alternatief met een online condoleanceregister. Mensen kunnen via onze website hun condoleance en een persoonlijk bericht voor de nabestaanden achterlaten. De nabestaanden kunnen het online register inzien en wij bundelen het in een boekje dat we laten drukken.

Een ander voorbeeld: als een grote uitvaartverzekeraar geen 24-uurskamers meer faciliteert, kunnen mensen nog steeds in ons uitvaartcentrum in een rouwkamer afscheid nemen. De nabestaanden krijgen de sleutel van de rouwkamer en zij mogen dan zelf mensen ontvangen. Verder wordt op de dag van de uitvaart in 50 procent van de gevallen gebruikgemaakt van livestreams.”

Nabestaanden, vrienden en kennissen worden steeds creatiever in het uiten van hun medeleven, van erehagen en kistendragers tot bloemenzeeën. Wat voor trends zien jullie? 
“Dat soort initiatieven zagen we vooral in de eerste lockdown, toen er bijna niets mocht. Dat is ondertussen wel verdwenen. Wij zien wel een andere trend. Doordat uitvaarten noodgedwongen met een kleiner aantal mensen moeten worden gehouden, merken mensen dat intiem eigenlijk ook wel heel prettig is. We horen regelmatig van mensen dat ze zich beter op het afscheid hebben kunnen richten in plaats van hun aandacht aan alle belangstellenden te geven. Op zich vinden ze de aanwezigheid van anderen natuurlijk fijn, maar het kost ook een hoop energie. Daarnaast is de livestream in een stroomversnelling gekomen. Dat is natuurlijk ook een mooie ontwikkeling.”

Wanneer iemand aan corona is overleden, moeten jullie ook de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen nemen. Wat doet dit met jullie en hoe gaan jullie daarmee om? 
“Normaal gaan wij bij mensen thuis langs. Nu nodigen wij mensen standaard bij ons in het uitvaartcentrum uit, omdat we daar de ruimte hebben en afstand kunnen houden. Soms hebben mensen een goede reden waarom ze niet naar ons uitvaartcentrum kunnen komen. Dan vragen we even goed door, en als blijkt dat het verantwoord is om naar hun huis te gaan, dan maken we daar een uitzondering voor.

Risico’s zijn er altijd, ook als we elkaar in het uitvaartcentrum ontmoeten. We houden afstand, gebruiken een mondkapje en we wassen en desinfecteren onze handen vaak. Ook bij het verzorgen van de overledene voldoen we aan alle aanbevolen vereisten. En ja, dan moet je het loslaten. Wij kunnen niet stoppen met ons werk totdat alles voorbij is. En je kunt overal besmet raken. Ik heb zelf begin december corona gehad, maar mijn collega’s niet. Ik weet niet hoe ik het heb gekregen. Voor zover ik weet en heb kunnen nagaan, heb ik niemand besmet en is niemand door mij ziek geworden. Ik ben wel heel ziek geweest. Daardoor is het bij mij hard binnengekomen, maar ik ben gelukkig volledig hersteld.”

Zijn er piekperioden geweest waarin jullie een extreem hoge werkdruk hadden en hoe hebben jullie die kunnen opvangen? 
“In maart en april 2020 zagen we een behoorlijke oversterfte. In januari en februari van dit jaar stierven er ook uitzonderlijk veel mensen. We hebben dit jaar zo’n 50 procent meer uitvaarten begeleid dan normaal, terwijl we door de griep in deze periode normaal gesproken al meer dan 25 procent meer uitvaarten hebben dan het jaarlijks gemiddelde. Corona leidt dus echt tot meer slachtoffers. In deze branche zijn het aantal uitvaartleiders en de omvang van het uitvaartcentrum de beperkende factoren. Wij hebben het dus extreem druk gehad. We moesten soms zelfs nee verkopen en collega’s aanbevelen. We hebben daarmee helaas sommige mensen moeten teleurstellen. Sommige weken werkten we zeven dagen per week. En er zitten maar zeven dagen in een week…”

Wat is je van het afgelopen jaar het meest bij gebleven? 
“Tijdens de eerste lockdown stierven soms mensen die geen afscheid konden nemen van hun familie. Als je dan als partner na weken je dierbare voor het eerst pas weer in de kist ziet, is dit hartverscheurend. Ik vond dit intens verdrietig om mee te maken. Overigens heb ik het afgelopen jaar ook veel mooie dingen zien gebeuren. Mensen moesten door de beperkingen op andere manieren afscheid nemen dan normaal. Zo zijn ook die andere manieren van medeleven ontstaan. Het is mooi om te zien dat mensen flexibel zijn, niet alles is kommer en kwel.”

Tekst en beeld: Ans van Heck