Pandemie legt kwetsbaarheid van de moderne bevoorradingsketen bloot

REEUWIJK - Onlangs berichtte de NOS dat bij een op de vijf Nederlandse fabrieken de productie in gevaar is omdat materialen niet meer binnenkomen. Dit betekent dat de productie de vraag niet meer kan bijhouden en voor consumenten langere wachttijden en de dreiging van hogere prijzen op de stoep staan. Yvan Hogendoorn uit Reeuwijk vertelt over de gevolgen hiervan voor zijn gelijknamige familiebedrijf.

Wereldwijd is er een groeiende schaarste aan productiemiddelen en grondstoffen zoals hout, computerchips, andere elektronicaonderdelen, kunststoffen en metalen. De coronapandemie is hier voor een groot deel debet aan. Door de lockdowns moesten veel fabrieken sluiten en verwachtte men een wereldwijde crisis met een afnemende vraag. Als gevolg hiervan werden ook de transporten afgebouwd. Al snel zorgde diezelfde lockdown voor een snel stijgende online vraag naar producten als laptops, tv’s, telefoons en bouwmaterialen. Echter, het opnieuw opstarten van productie en logistiek kost veel tijd, waardoor grote tekorten zijn ontstaan.

De wereldwijde problemen in de toeleveringsketen zorgen ervoor dat fabrikanten, distributeurs en winkeliers nu meer buffers aanhouden. Waar ondernemers de laatste jaren juist neigden naar minder voorraden omdat dat geld kost en niet nodig is als de keten soepel werkt, houden ze nu liever toch wat meer reserves aan - met als direct gevolg dat de vraag nóg verder boven het aanbod uitstijgt.

Wij kunnen niet dicht
Familiebedrijf Hogendoorn uit Reeuwijk is een allround installatie- en aannemersbedrijf op het gebied van sanitair, verwarming, ventilatie, water, gas, riolering- en loodgietersvakwerk, dak- en zinkwerk. Met eigen, vast personeel en een netwerk van andere bouwbedrijven zijn zij al 37 jaar een bekende naam in Reeuwijk en omgeving.

Gelukkig is Yvan met zijn bedrijf de coronatijd best goed doorgekomen. “Een heleboel van onze werkzaamheden, bijvoorbeeld reparaties, kunnen niet worden uitgesteld. Met de richtlijnen die we van de overheid en branchevereniging kregen, zijn we zo goed en zo kwaad als het ging doorgegaan. Kijk, wij kunnen niet dicht. Als er ergens een leiding is gesprongen en het water spuit eruit, dan moet er wat gebeuren. Regulier onderhoud stelden we wel uit, zodat onze jongens zo min mogelijk klantcontacten op een dag hadden. Bij de grotere klussen die enkele weken duurden hebben we gewoon goede afspraken met de klanten gemaakt, zodat er zo min mogelijk contact was tussen hen en onze jongens.”

Schaarste
De levering van materialen was voor Yvan afgelopen jaar wel ‘een dingetje’. “We lopen daar vanaf vorige zomer tegenaan. Normaal gesproken zit er ongeveer een half jaar tussen verkoop en installatie van een badkamer. Badkamermeubels worden vaak pas gemaakt op het moment dat ze worden besteld en dit kost enkele maanden. Op een gegeven moment begon iedereen in de keten te roepen dat bepaalde producten er niet waren. In fabrieken ging men in ploegendiensten werken, grote fabrikanten stelden hun investeringen uit, geplande nieuwe producten werden plotseling toch niet gemaakt, waardoor we moesten terugvallen op oudere modellen, enzovoort. Dit betekende voor ons dat we elke order opnieuw moesten doornemen om te kijken wat er wel en niet (tijdelijk) leverbaar was. We moesten terug naar onze klanten om dit uit te leggen en te bespreken wat de alternatieven waren. Ook nu kost die schaarste ons nog steeds veel tijd, want we moeten elke keer alle leveranciers nabellen om orders te controleren. Toen duidelijk werd dat onze keten hard werd geraakt, hebben we besloten materialen veel eerder te laten binnenkomen en meer voorraden aan te leggen. Maar hout, bepaalde metalen en tegels zijn nu bijna nergens meer te krijgen. Allereerst omdat er natuurlijk veel vraag naar is geweest - bij veel mensen ging het vakantiegeld afgelopen jaar op aan een verbouwing - maar vooral omdat op dit moment de productiecapaciteit nog steeds laag is, zo wordt ons verteld.”

Suezkanaal
Producten kunnen ook ergens in de distributie vast komen te zitten. Yvan: “Ik heb twee leveranciers die twee producten momenteel niet kunnen leveren omdat componenten ervan in die boot zitten die laatst in het Suezkanaal vastzat.” De logistieke keten van veel bouwproducten is vaak groot en complex. Veel producten en onderdelen komen uit het buitenland en worden per schip vervoerd. Als een schakel in de keten met vertragingen te maken krijgt, heeft dit consequenties voor de volgende schakels. Het containerschip dat tijdens een zandstorm aan wal raakte in het Suezkanaal (de Ever Given) was er de oorzaak van dat honderden andere transportschepen ook stil kwamen te liggen. De Ever Given was op weg naar Rotterdam, maar ligt nog steeds in Egypte. De bedrijven die goederen op dat schip hebben liggen, moeten dus nog even wachten…

Marges onder druk
De goederenschaarste betekent niet alleen dat consumenten langer op producten moeten wachten, maar ook hogere prijzen. De materialen zijn duurder, terwijl ook de brandstofprijzen zijn gestegen. Yvan: “De meeste leveranciers passen hun prijzen standaard op 1 januari aan, gemiddeld zo’n 3 procent. Dit jaar hebben ze hun prijzen ook per 1 april verhoogd en onlangs hoorde ik van een verhoging van 15 procent per 1 juli! Ik heb voor de geplande projecten dit jaar met mijn klanten al prijsafspraken gemaakt. Als toeleveranciers binnen een jaar een paar keer hun prijs verhogen, gaat dat ten koste van bedrijven als de onze. Ik vind niet dat onze klanten daar de dupe van mogen zijn. Wij doen daar alles aan en gaan dus in gesprek met deze leverancier.”

Dat de impact van corona op de economie er een van een lange adem is, bleek onlangs toen er nieuwe lokale corona-uitbraken waren onder havenpersoneel in Zuidoost-Azië, met als gevolg nieuwe lockdowns en strikte beperkingen, zoals quarantaineregels en tijdrovende desinfectiemaatregelen. De afhankelijkheid van toeleveranciers is dus groot. De fabrikanten zijn aan zet…

Tekst en beeld: Ans van Heck