Bij herdenking rampjaar 1672 klinken echo’s uit het verleden
AlgemeenNIEUWERBRUG - Niet vanuit Den Haag of Amsterdam leidde Willem III in het Rampjaar 1672 de strijd tegen de Fransen. Nee, de jeugdige prins bombardeerde hofstede Kruidenburg in Bodegraven tot zijn hoofdkwartier en promoveerde de schansen in Nieuwerbrug tot hoofdpost van de Oude Hollandse Waterlinie. Nu, precies 350 jaar later, laten een Waterliniejournaal, tentoonstelling, musical, een heus prinselijk legerkamp en een gevecht op de Oude Rijn die spannende tijd herleven.
door Ad van den Herik
We treffen Michiel van de Burgt in het Evertshuis. De 44-jarige Nieuwerbrugger beent door de centrale hal met een doek en flacon reinigingsvloeistof in de hand, handige hulpmiddelen bij het inrichten van de tentoonstelling over het Rampjaar 1672. “Even deze lijst omdraaien hoor,” maakt Michiel het spannend. Als hij het raamwerk van de tafel oppakt en 180 graden keert, laat de voorkant een gravure zien die de slachting in 1672 door het Franse leger verbeeldt: moorden, martelingen, verkrachtingen en branden. ‘De FRANCE WREETHEYT, tot Bodegrave en Swammerdam’ zweeft als kop boven de tekst die de gruwelijkheden beschrijft.
De gravure is onderdeel van de historische tentoonstelling in het Evertshuis. Michiel licht toe: “Aan de hand van oude voorwerpen en gravures vertelt de tentoonstelling het verhaal van de verwoestingen. We hebben ook een schedel van een slachtoffer, die waarschijnlijk uit Zwammerdam of Bodegraven komt. En er komen nog een portrettengalerij, afbeeldingen van de twee schansen in Nieuwerbrug en een munt die Lodewijk de XIV heeft laten slaan voor de ‘bevrijding’ van Woerden.”
Inkijkje
De tentoonstelling vormt slechts een onderdeel van de herbeleving van de precaire situatie van drieënhalve eeuw geleden. Zo gaat op 30 september de musical ‘Water en Vuur’ in première, ook in het Evertshuis en geschreven en geregisseerd door Michiel. “We hebben nu zo’n 25 keer gerepeteerd. Binnenkort is er een try-out. Van de vijftien spelers en speelsters komen enkelen uit het dorp, anderen komen uit andere plaatsen die onderdeel waren van de Hollandse Waterlinie en waar we de musical zullen spelen.”
Michiel wil wel een inkijkje geven in wat bezoekers straks mogen verwachten. “Je probeert de voorstelling luchtig te houden, maar de prins krijgt als jong broekje wel een flinke last op zijn schouders om het land te redden. In de voorstelling zie je hem groeien in zijn rol. Dat is één verhaallijn. Een andere is dat het volk last had van het land dat onder water stond en zich daarom tegen het leger keerde.” Een derde verhaallijn draait om de soldaten die naar het front in Woerden moesten. Jeff is een van hen. Hij verpandt zijn hart aan een boerendochter. Het publiek in de zaal krijgt al snel in de gaten dat een relatie in oorlogstijd geen sinecure is.
Verhalen vertellen
Dat Michiel zich opwerpt als drijvende kracht achter het herdenkingsjaar berust niet op toeval. Als theatermaker (en mede-eigenaar van theater MENS) rekent hij presenteren en regisseren tot zijn professie. Tel daar zijn liefde voor de lokale geschiedenis bij op en de ideale cocktail laat zich verklaren. “Ik hou erg van geschiedenis en van verhalen vertellen. De Wierickerschans is bekend, maar er stonden ook in Nieuwerbrug twee schansen. Veel mensen weten dat niet. Daar ben ik veel over gaan lezen. In die tijd was Nieuwerbrug een echt belangrijke plaats hoor, terwijl het dorp vaak slechts als een voetnoot wordt genoemd,” klinkt het bijna verongelijkt.
Legerkamp
Michiel maakte ook achttien afleveringen van het Waterliniejournaal, treedt in filmpjes op als Wouter van de Waterlinie (een fictieve trompetter van prins Willem III), werkt aan een theatervoorstelling, zette een Waterliniefietstocht uit en haalde 2 jaar geleden twee historische kanonnen naar Nieuwerbrug. Die symboliseren een deel van het roerige verleden van het dorp op het snijpunt van de Oude Rijn en de Dubbele Wiericke.
Naast de tentoonstelling en musical slaat het prinselijk leger tijdens de Najaarsmarkt zijn kamp op in Bodegraven. “Dat gebeurt
in de Zustertuin. We mogen daar niet schieten, anders schrikken de vogels, maar in de sluis spelen we drie keer een gevecht na en wordt er met musketten en kleine scheepskanonnen op oude boten geschoten,” glundert Michiel.
Meer informatie: www.hoofdkwartier1672.nl.
Agenda
Wat staat er de komende tijd te gebeuren aan herdenkingen en activiteiten die verband houden met het Rampjaar 1672? Van september t/m oktober presenteert het Evertshuis (Bodegraven) een historische tentoonstelling over het Rampjaar 1672 en van januari t/m juni 2023 is die te zien in het Wierickehuis (Nieuwerbrug). Van oktober t/m november is in het Wierickehuis ook een kunsttentoonstelling te zien. Zet verder in je agenda:
Zaterdag 14 september: lezing door Michiel van de Burgt in het Evertshuis.
Zaterdag 17 september: een legerkamp in de Zustertuin en drie gevechten in de sluis, beide in Bodegraven.
Vrijdag 30 september en zaterdag 1 oktober: musical Water en Vuur in het Evertshuis