Keuzenotitie voor de raad moet begroting in balans brengen

BODEGRAVEN-REEUWIJK - Al geruime tijd is bekend dat de gemeente Bodegraven-Reeuwijk worstelt met het opstellen van een sluitende begroting voor de periode 2021-2024. Bij het vaststellen van de kadernota, die vooraf gaat aan de begroting is geconcludeerd dat het nodig is op het sociaal domein 1,9 miljoen euro te bezuinigen en op de exploitatie 800.000 euro voor het jaar 2021. Uiteindelijk is de bezuinigingstaakstelling op een bedrag van 2,5 miljoen euro gezet.

Door de raad is destijds echter om een keuzenotitie gevraagd waardoor de verschillende fracties de door hen gewenste accenten kunnen aanbrengen in het bezuinigingspakket. Vorige week is die keuzenotitie aan de raad aangeboden en de eerste behandeling zal plaats vinden in de commissie Bestuur&Financiën van 14 oktober a.s. waarna in de raad van 11 november de begroting wordt vastgesteld.

Raadvoorstel blijft leidend
Als de voorgenomen bezuinigingen zijn verwerkt en er rekening is gehouden met een rentevoordeel op overgesloten leningen laat de begroting voor 2021 een overschot zien van 959.000 euro. Een doorkijk naar de drie jaren daarna levert echter een somberder beeld op door een oplopend tekort tot ca. 3,7 miljoen euro in 2024. De programmabegroting heeft niet voor niets de titel ‘Koers houden in zwaar weer’ meegekregen en financieel wethouder Dirk-Jan Knol spreekt dan ook van een financieel benarde situatie.

Uit de aanbiedingsbrief bij de keuzenotitie blijkt dat het college vasthoudt aan het raadsprogramma ‘Samen duurzaam gezond’. Het daaruit voortkomende beleid mag volgens het college ‘niet kapot bezuinigd’ worden. Verder geldt als uitgangspunt dat een lastenverzwaring voor inwoners zoveel mogelijk voorkomen moet worden en dat het Sociaal Domein, dat voor een niet onbelangrijk deel verantwoordelijk is voor de oplopende tekorten, zelf ook een bijdrage moet leveren aan de financiële oplossing. Het samenvattend beeld van de kadernota laat zien dat, binnen een realistisch scenario, de tekorten op het sociaal domein oplopen van, afgerond, 3,2 miljoen in 2021 tot 7,1 miljoen in 2024. De mogelijkheden om daarop verder bij te sturen zijn voor de gemeente niet uitputtend omdat het wettelijke taken betreft die een soort ‘open eind’ kennen en dus budgettair niet beperkt kunnen worden. Overigens worstelen bijna alle Nederlandse gemeenten met deze problematiek omdat de rijksbijdragen voor deze regelingen bij lange na de uitgaven niet dekken, een kwestie waarvoor ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten bij herhaling aandacht voor vraagt.

Oplopende schulden
Een belangrijke opdracht is verder het beheersbaar houden van de schuldenpositie en de daarmee gepaard gaande rentelasten. Ook de schuldenpositie wordt in hoge mate beïnvloed door de tekorten op het sociaal domein. Volgens de begroting 2020 ligt die schuldenlast net onder de 140 miljoen euro; uitgaande van een realistisch beleid voor het sociaal domein zal dat bedrag oplopen tot ca. 175 miljoen in 2024; indien de ombuigingen op het sociaal domein gerealiseerd kunnen worden blijft dat bedrag steken op 161 miljoen. Overigens blijkt ook dat door herfinanciering van een deel van de schuldenlast recent een rentevoordeel van 700.000 euro ingeboekt kon worden. De kosten van het sociaal domein hebben eveneens grote invloed op de algemene reserve. Indien er geen adequate ombuiging plaats vindt wordt de algemene reserve in 2024 maar liefst 8 miljoen euro negatief. Indien de voorgestelde ombuigingen wel plaats vinden wordt op dat moment een positief saldo van 6,3 miljoen euro verwacht.

Groot palet aan keuzes
De commissie- en raadsleden kregen van het college een uitgebreid palet aan keuzemogelijkheden voorgelegd verdeeld over de verschillende programmaonderdelen.

Veel van deze keuzemogelijkheden zijn gebaseerd op suggesties die door de politici bij de behandeling van de kadernota zijn gedaan.

Het is niet verwonderlijk dat de uitvoering van het sociaal domein, inclusief de zgn. participatiewet, daar een belangrijke plaats in inneemt. De uitvoering van de wet ligt bij Ferm Werk, die voor 2021 een maar liefst 650.000 euro hogere begroting had ingediend. Het college wil op de uitvoering van de wet echter 7,5 ton bezuinigen en is met Ferm Werk de onderhandelingen daarover, samen met de drie andere deelnemende gemeenten, al gestart. Verder worden een aantal ombuigingen op het pakket WMO en Jeugdzorg voorgesteld, betrekking hebbende op individuele- en maatwerkvoorzieningen. Te denken valt daarbij aan het terugdringen van zorgzwaarte en zorgduur, de wijze van toegang tot de voorzieningen en het inzetten op preventie. Het gaat daarbij om een bezuiniging van in totaal 1,2 miljoen euro.

Reguliere exploitatie
Ook binnen de reguliere exploitatie worden een groot aantal keuzemogelijkheden voorgelegd. Deze mogelijkheden zijn door het college voorzien van een advies vooraf maar het staat de raad vrij daar later nog andere keuzes in te maken. Zo adviseert het college negatief over de keuzemogelijkheid om de Huizen van Alles en de bibliotheken in Reeuwijk-Brug en Waarder te sluiten. Bij elkaar zou dat een besparing van ca. 125.000 euro kunnen opleveren. Ook het temporiseren van bestemmingsplannen (30.000 euro), de centrumaanpak Bodegraven (65.000 euro) en uitvoeringsprogramma openbare ruimte (50.000 euro) vindt het college geen goed idee en dat geldt ook voor het verhogen van het OZB tarief met 1% boven de gebruikelijke inflatiecorrectie en het opnieuw invoeren van de hondenbelasting (100.000 euro).

Wel positief staat het college tegenover bezuinigingen op sport (15.000 euro), het terugbrengen van het budget voor muziekonderwijs naar het niveau 2019 (50.000 euro), bezuiniging op het budget verkeer (25.000 euro) en onderhoudsvoorziening monumenten (16.000 euro). De vermaatschappelijking van het onderhoud van speeltuinen zou een bedrag van 20.000 euro kunnen opleveren en datzelfde bedrag kan verdient worden als de Huizen van Alles door vrijwilligers schoongemaakt worden.

Indien bezuinigingen worden gerealiseerd vergt dat ook minder personele inzet. Het college staat neutraal in de keuze daarvoor (voorlopig) een bedrag van (158.000 euro) in de boeken op te nemen.

De gehele keuzenotitie is terug te vinden in het raadsinformatiesysteem bij de agenda van de vergadering van de commissie Bestuur&Financiën van 14 oktober a.s., de begroting bij de agenda van de raadsvergadering op 11 november a.s.

Tekst: Bert Verver