"Expositie 'Kunst in Vrijheid' raakt je in meerdere opzichten"

Bodegraven - Het Evertshuis houdt zes exposities per jaar, die alle facetten van beeldende kunst belichten. De Expositie Commissie telt zes vrijwilligers die beurtelings de organisatie in handen nemen. Vrijwilligers Christien Hofland en Helma van de Hoek brachten vijf kunstenaars samen, die allen als vluchteling naar Nederland kwamen uit Iran, Irak, Syrië en Kosovo. Deze kunstenaars en hun werken zijn om meer dan één reden zeer de moeite waard. We spraken met de organisatoren en de kunstenaars over het bijzondere karakter van deze expositie.

Onder vluchtelingen uit deze landen zijn relatief veel hoogopgeleide kunstenaars. Dat komt doordat ten tijde van oorlog kunst nog relatief lang werd gedoogd, terwijl het 'geschreven woord' al snel gecensureerd of verboden was. Christien: "De berichtgeving rondom vluchtelingen, de algemene beeldvorming is vaak negatief. Het is niet eens zozeer dat we een positief tegenwicht bieden. Veel meer nog willen we hen laten zien zoals ze zíjn: in de eerste plaats mens. Zoals jij en ik. En bovendien óók kunstenaar. Deze mensen hebben een heel bewogen leven achter de rug. Na lange omzwervingen moeten ze vanaf de bodem een nieuw bestaan opbouwen, in een vreemd land. Om dan te 'leven van je kunst' is moeilijk, zo niet onmogelijk, zeker nu twee jaar geleden veel subsidies zijn vervallen. Voor hen is het echter geen keuze, maar een absolute noodzaak. Zij zijn in hart en ziel kunstenaar, ze kunnen eenvoudigweg niet anders dan scheppen.

Deze expositie is een welverdiende steun in hun rug. Voor hen als kunstenaars, maar vooral ook als mens."

Ervaringen vertaald in kunst

Helma: "Toen Christien 'vluchtelingen' als thema opperde voor een expositie, wilde ik dit heel graag samen oppakken, ook al ben ik nog nieuw in deze commissie. Het werk van deze kunstenaars raakt. Fascinerend om te zien hoe ieder van hen geschiedenis en opgedane ervaringen vertaalt in kunst. Ieder op heel eigen wijze."

Salam Djaaz vluchtte
20 jaar geleden voor het oorlogsgeweld uit Bagdad, Irak. Na zijn afgeronde studie aan de kunstacademie in Bagdad, studeerde hij twee jaar aan de Konink­lijke Academie voor Beeldende Kunsten. Ook voltooide hij zijn SPW studie. Salam combineert werk en kunst: als jongerenwerker en door les te geven aan de Vrije Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. "Ik wil graag iets nalaten voor later, net als de oude volkeren dat vóór mij deden, de Babyloniërs en de Assyriërs."

Ines Laith woont sinds 2007 in Nederland. In 2003 ontvluchtte ze haar geboorteland Irak, net na het behalen van haar Master of Arts. In Syrië bouwden ze een nieuw bestaan op, tot haar man verdween tijdens een kort bezoek aan Irak. Ines: "Kunst is de basis. Wij hebben allemaal herinneringen, maar toch moeten wij genieten van alle mooie dingen."

Nosrat Mansouri Gilani uit Iran woont sinds 1991 in Nederland. In 1999 afgestudeerd aan de Rietveld Academie werkte hij als audio-, visuele kunstenaar en legde zich toe op fotografie. Na zijn voltooide didactische opleiding gaf hij lessen 'kunstzinnige vorming' op de middelbare school. Sinds een paar jaar maakt hij bijzondere objecten van ijzer en blik. Nosrat: "Het is een symbolische materiaalkeuze. In Derde Wereldlanden wordt speelgoed van blik gemaakt. Ik hoop dat mijn werk de associatie oproept van onschuld. Als contragewicht voor de machtige wapenindustrie."

Mosab Anso moest alles achterlaten in Syrië. Veel schilderijen zijn nog in zijn atelier in Damascus, maar ook in Dubai en Libanon. Via Turkije, Griekenland en Tjechië kwam hij drie jaar geleden in Nederland en woont nu in Rotterdam. Bij gebrek aan een atelier, schildert hij iedere dag in de keuken. Zijn huis hangt boordevol nieuw werk. "Ik bén kunstenaar. Ik maak abstracte schilderijen, zoals het grote blauwe doek bij de entree, maar ook figuratief werk. Op die manier kan ik verwerken wat ik heb meegemaakt."

Arjeta Mala komt oorspronkelijk uit Kosovo en woont sinds 1990 in Nederland. "Ik heb het nodig om iets te scheppen, dat maakt me blij. Ik luister naar muziek en ga helemaal op in mijn eigen wereld. Als het kunstwerk af is, kom ik weer terug in het 'nu' en ik kijk dan vaak met verbazing naar wat ik heb gemaakt. Ik maak grote doeken, maar ook schilderijen die –voor wie goed kijkt- uitgewerkte details zijn uit ander werk."

Kunstenaars moéten
creëren, deze noodzaak is universeel. Ook, of juíst wanneer vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. Dit maakt de expositie 'Kunst in Vrijheid' in meerdere opzichten boeiend. Een aanrader, vanwege de kunst, de kunstenaars, de mens-die-erachter-schuilt. De expositie is te zien tot en met 21 maart in de
foyer van het Evertshuis.

Tekst en beeld: Ilse Höcker