'In de toekomst is dit een koele zomer'

Reeuwijk - Gouda - De zomers zullen in de toekomst alleen maar warmer worden, legde klimaatdeskundige Geert Jan van Oldenborgh vorige week woensdag ten overstaan van menige camera en microfoon uit, waaronder het NOS journaal. Geert Jan woont in Gouda en heeft een connectie met Reeuwijk via de Ark. Geert Jan: "De Ark is een kerkgemeente waar ik als niet-gelovige van harte welkom ben. En mijn vrouw is in Reeuwijk actief. De Reeuwijkse Plassen hebben uiteraard ook op ons gezin een grote aantrekkingskracht." Via Marktplaats hebben ze hun vloot van vier (zeil)bootjes bemachtigd om ten volle van het water en de natuur te kunnen genieten.

Hoe verhoudt zich het extreme weer tot de klimaatsverandering? Dat is een vraag waar Geert Jan van Oldenborgh zich samen met een internationaal clubje over buigt. "Een vraag die telkens weer opkomt en die wij zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. We verzamelen data met betrekking tot wat er gebeurd is. De hoeveelheid neerslag, de temperatuur en alle andere data die we via satellieten en weerstations verzamelen. Daar laten we berekeningen op los. Het is een manier van denken en niet bang zijn voor al die cijfertjes. Daar ploegen we ons doorheen om verbanden te ontdekken."

Hitteplan

"Ik werk vanuit De Bilt bij het KNMI. Donderdag 26 juli is in De Bilt de hoogste temperatuur tot nu toe gemeten: 35.7 °C, een evenaring van het record uit 2006. Op kantoor is geen airco, dus met 31,5 °C binnen worden die berekeningen gemaakt. Wat de extreme hitte van 2006 betreft: daar zag je een piek in de statistieken van het aantal overlijdens. Hitte wordt niet direct vastgesteld als doodsoorzaak. Maar dit was een overduidelijk bewijs. Het vormde aanleiding tot het instellen van het hitteplan. Er worden wel grappen over gemaakt, maar met name kwetsbare groepen blijken er baat bij te hebben. Met vrij simpele maatregelen zijn veel nare gevolgen te voorkomen."

Studie natuurkunde

"Destijds heb ik in Leiden de studie natuurkunde gevolgd, waarna ik in Amsterdam de theorie van fysica van elementaire deeltjes bestudeerde. Daarvoor heb ik in het buitenland ervaring opgedaan. Twee jaar in München, twee jaar in Zwitserland en de afrondende twee jaar in Leiden. Eenmaal afgestudeerd was er geen vaste baan in mijn vakgebied te vinden. In de krant vond ik een advertentie van het KNMI, zo ben ik er gekomen."

El Niño seizoen-verwachtingen

"Ik ben begonnen met het bestuderen van El Niño. Er zijn bepaalde gebieden op de wereld waar door metingen weersvoorspellingen met redelijke zekerheid kunnen worden gemaakt. El Niño is daar één van. Gelegen langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan varieert de zeewatertemperatuur heel sterk (tot 5°C). Deze slingeringen maken deel uit van een atmosfeer-oceaan mechanisme (ENSO). Op een termijn van zes maanden zijn de schommelingen in zeewatertemperatuur daar voorspelbaar. Ze hebben grote invloed op het weer in grote delen van de wereld. Het gemiddelde weer is daardoor met redelijke zekerheid tot maanden vooruit te voorspelen. Bijvoorbeeld droogte in Indonesië, Oost Afrika of de Antillen. En daar speelt dan onder andere het Internationale Rode Kruis klimaatcentrum weer op in. Niet achteraf maar vooraf. Op Europa heeft deze El Niño overigens weinig effect."

Klimaatverandering

"De temperatuur neemt toe en er valt steeds meer neerslag in de zomer en de winter. De buien worden heftiger. Daarom ben ik me gaan toeleggen op het verband tussen klimaatverandering en de weersgevolgen op lokaal niveau. Daar is veel vraag naar en het is altijd een hobby van mij geweest om die wetenschappelijke cijfers voor de doorsnee mens begrijpelijk te maken. De wetenschap is, op een enkeling na, unaniem overtuigd van de klimaatverandering. De wereldpolitiek en andere belanghebbenden willen daar niet altijd aan."

Extreem weer

"De laatste jaren hebben we geleerd hoe we kunnen onderzoeken of extreem weer met klimaatverande­ring samenhangt. Ik heb een aantal methodes ontworpen waardoor ik dat op korte termijn kan berekenen (binnen een paar dagen of weken). Mijn collega's dachten vijf jaar geleden dat dat niet mogelijk zou zijn. Maar het tegendeel blijkt. We passen dit nu toe bij hittegolven, koudegolven, extreme droogte en regen."

Droogtestudies

"Van de vijf grotere droogtestudies is maar eenmaal onomstotelijk vast komen te staan dat de klimaatverandering de oorzaak is; de studie bij Kaapstad. De huidige hitte­golf hier is wel duidelijk warmer van aard als gevolg van de klimaatverandering. Maar er blijven ook altijd andere krachten meespelen. Neem India, door de enorme luchtvervuiling en irrigatie wordt de opwarming daar tijdelijk tegengehouden. Datzelfde fenomeen hadden we hier in de jaren '80. Toen de luchtvervuiling werd teruggebracht, liep de zomertemperatuur direct dubbel zo hard op."

Tekst en beeld: Marlien van Leeuwen