Verhalen uit het archief: Kleine dorpen verloren hun zelfstandigheid

De huidige gemeente Bodegraven-Reeuwijk bestaat van oorsprong uit een aantal kernen die vroeger zelfstandig waren. Naast het grote dorp Bodegraven, dat al stamt uit de tijd van de Romeinen rond het jaar 60, bestond Reeuwijk van oorsprong uit een flink aantal gebieden zoals: Randenburg, De Tempel, Oud Reeuwijk, De Staten, Alijsambacht, Vogelensang, 's Gravenbroek, Klein Oud Reeuwijk, Nieuwdorp en Reeuwijk's Sloen.

Door Cock Karssen 

In een boek uit 1796 waarin steden en dorpen in Rhijnland beschreven worden, werd ook aandacht aan Reeuwijk en Randenburg gegeven. Men schrijft dat er veel marktschuiten door de wetering richting Bodegraven gaan. Via een verlaat (sluis) die in 1609 op verzoek en op kosten van Reeuwijk is gemaakt, kan men bij Bodegraven in de Oude Rijn komen. Verder is er in Reeuwijk een korenmolen en een herberg, die ook dient als rechthuis. Een schout en vijf schepenen waken over de 783 inwoners. De inwoners leven van turfsteken, van de visserij en van veeteelt en werken op scheepswerfjes en in een paar winkels.

Over Middelburg wordt weinig vermeld, er zijn weinig huizen. Wel is er een kerk 'van de Gereformeerden' die tot 1600 dienst deed voor de 'Roomse gemeente'. Middelburg was van oorsprong een heel smal 'Ambacht', als enclave in het Ambacht van Reeuwijk. Er was wat lintbebouwing van boerderijen, een dorpskroeg en een (aanvankelijk houten) kerkje. Dit kerkje dateert mogelijk al vanaf de 13^de eeuw (als RK-kerk), later als 'Gereformeerde' kerk. Deze werd tenslotte in 1860 afgebroken.

Hoff te Waerde

Waarder moet ook één van de eerste nederzettingen binnen de veenwildernis zijn. In 1514 werd het hele dorp platgebrand door de Gelderse troepen, die ook in Bodegraven huishielden. In Heemtijdinghe wordt in 1982 gesproken van een 'Hoff te Waerde'. Er is een pentekening bekend uit 1753 van Liender. Het was een commanderij van de Johanniters. Om het huis en de hofsteden lag 99 'morgen' land. De opbrengst hiervan ging naar het werk van de orde. De commanderij had nog meer grondgebied in Waarder in Kerverland, Oost en Westeinde, en Korte Waarder. In 1672 hielden ook hier de oprukkende Fransen huis en werden de gebouwen in brand gestoken.

Waterwegen graven

Driebruggen ontleent haar naam aan de drie bruggen die over de Dubbele Wiericke lagen. Samen met de Enkele Wiericke werden deze waterwegen gegraven in 1368 op bevel van de bisschop om een betere waterafvoer van de Rijn naar de Hollands IJssel te krijgen.

Gezamenlijk ontstaan

Het dorp Reeuwijk bestond uit de volgende kernen: Reeuwijk-Dorp, Tempel, Reeuwijk-Brug, Sluipwijk, Stein,Oukoop, Waarder en Driebruggen. Al deze kernen hebben een eigen geschiedenis, maar wel een gezamenlijk ontstaan. In de loop van de eeuwen werden steeds meer kleine en grote gebieden onder één bestuur gebracht. In 1855 werd Middelburg bij Reeuwijk gevoegd, in 1870 volgden Sluipwijk en Stein.

Vanaf vroeger tijden was er een 'weg' tussen Reeuwijk-Dorp en het plassengebied van Sluipwijk. Na de aanleg van de Breevaart omstreeks 1350 werd deze verbinding doorsneden en moest er een brug gebouwd worden om beide delen te verbinden: de Reeuwijkse-Brug.

Straatweg

In de jaren 1830-1840 werd tussen Gouda en Bodegraven de 'straatweg' aangelegd. In Reeuwijk ontstond er daardoor een kruising met de Nieuwdorperweg en de 's Gravenbroekseweg. Rond die kruising ontstond de eerste bebouwing van Reeuwijk-Brug. In 1946 werd achter de Reeuwijkse-Brug de eerste straat aangelegd, de Koningin Wilhelminastraat.

Fusies

Nieuwerbrug is als buurtschap ontstaan rond de ontginning van het landschap in de 12^e eeuw en er werd in 1510 een brug over de Oude Rijn aangelegd. De buurtschap behoorde bestuurlijk bij vier gemeenten: Bodegraven, Barwoutswaarder, Waarder en Rietveld. Bij de gemeentelijke herindeling in 1964 werd Nieuwerbrug ingedeeld bij Bodegraven. In 1964 werden in de hele omgeving grenzen verlegd. Zo werd Zwammerdam opgeheven en delen werden bij Alphen aan den Rijn, Bodegraven en Reeuwijk getrokken. In 1989 werden Driebruggen en Waarder bij Reeuwijk gevoegd. In 2011 ging de fusie nog verder en werden de gemeenten Bodegraven en Reeuwijk samengevoegd tot de gemeente Bodegraven-Reeuwijk.