“Mensen helpen, daar doen we het voor”

Schatzoeker onderwater Robert-Jan Ousen

REEUWIJK - Het begon 19 jaar geleden met het als hobby zoeken naar voorwerpen, gewoon in de grond, met behulp van een metaaldetector. Daarna volgde zoeken in ondiep water en van daar was het niet zo’n grote stap meer naar dieper water. Nu heeft Robert-Jan Ousen een groep mensen om zich heen verzameld om hem te helpen op verzoek verloren gewaande voorwerpen te vinden op de bodem van sloten, vaarten of plassen. Daarnaast heeft hij meegewerkt aan de ontwikkeling van een internationaal erkende methode om dit op ecologisch verantwoorde wijze te doen. Robert-Jan vertelt over zijn motivatie, zijn belevenissen én de juiste techniek.

door Loes Kamer

Materiële en emotionele waarde

Met een metaaldetector van ruim een meter lengte duikt Robert-Jan het water in, op zoek naar waardevolle spullen die in het water verdwenen zijn. Waardevolle spullen hoeven in dit verband niet per se objecten van grote geldwaarde te zijn. Vaak betreft het voorwerpen waaraan een hoge emotionele waarde verbonden is: trouwringen, sieraden of een smartphone met foto’s of geluidsopnamen van verloren dierbaren. Maar ook praktische voorwerpen zoals brillen en smartphones van ondernemers met contactgegevens van relaties passeren de revue. 

“Al zo’n 8 jaar weten mensen ons te vinden om hen te helpen om hun waardevolle spullen, die in het water verdwenen zijn, op te duiken,” vertelt Robert-Jan. Omdat hij in Gouda woont, is hij bekend in het gebied. “De mensen kennen ons en weten wat wij doen. Als iemand vertelt dat er iets in het water gevallen is tegen iemand die ons kent, is het contact snel gelegd.” Daarbij vinden soms emotionele momenten plaats, zoals met een oude weduwe van wie de trouwring na een huwelijk van meer dan zestig jaar van vijf hoog van het balkon in de sloot beneden was gevallen. De hele buurt was uitgelopen bij deze zoekactie en sommige omstanders hielden het niet droog toen de ring letterlijk ‘boven water’ kwam.

Veilig op onderzoek

Pikt de metaaldetector onderwater bepaald metaal of een legering op, dan geeft die een bijbehorend geluidssignaal af. Dan wordt op die locatie met een kleinere detector, een zogenaamde ‘pinpointer’ van circa 30 cm, gericht verder gezocht. Dit apparaat geeft een trilsignaal: hoe dichterbij, hoe frequenter de trilling. Bij een sterk signaal wordt een handbagger gepakt en nader op de aanwezigheid van het object gezocht.

Uit veiligheidsoverwegingen wordt in principe altijd met z’n tweeën gedoken. Robert-Jans vaste duikmaat is Bas van Wijk. Als het niet lukt om samen te duiken, is er een ‘kantwacht’ die door middel van een touw verbonden is met de duiker. Meestal is dat echtgenote Vivian. Als de duiker (nood)signalen stuurt, kan die in actie komen. De hulpvraag is de laatste jaren echter dermate toegenomen dat inmiddels een team van vijf integere personen om Robert-Jan heen actief is om aan alle verzoeken te voldoen. 

Cursus metaaldetectie

Niet alleen de veiligheid van de duikers wordt gegarandeerd, Robert-Jan wil ook het kwetsbare aquatische ecosysteem beschermen. In samenwerking met de Reeuwijkse duikwinkel Pacific Diving ontwikkelde hij daarom een cursus onderwaterdetectie. In deze cursus leren duikers hoe ze het leefgebied van onderwaterplanten en -dieren bij zoekacties zoveel mogelijk ontzien. “Het wemelt daar beneden van de krabbetjes, slakjes, enzovoort, die allemaal afhankelijk zijn van de onderwatervegetatie voor voedsel, voortplanting en schuilplaatsen.” 

Om het ecosysteem te sparen moeten de duikers voorzichtig omgaan met hun detectoren “Het is belangrijk dat deze apparaten niet als een zeis vlak bij de bodem heen en weer gezwaaid worden, want dan wordt de tere vegetatie weggemaaid. De detector moet 5 cm boven de bodem worden gehouden en bij een signaal recht boven de bodem stoppen om te kijken of het sterker of zwakker wordt.”

Bijvangst

Bij het zoeken naar voorwerpen komen soms ook objecten naar boven waar niet naar gezocht werd, maar die wel bijzonder zijn. Zo werd eens een 130 tot 140 jaar oude zegelring gevonden. Of een hanger met de as van een overledene. Robert-Jan: “In zo’n geval proberen we altijd de eigenaar of nabestaanden van de eigenaar terug te vinden. Vaak vormen inscripties van namen, initialen en data daarbij aanknopingspunten. Als vermist of verloren opgegeven voorwerpen in politiearchieven bieden soms ook uitkomst.” Van de ashanger werd een afbeelding op Facebook geplaatst. Via een familielid die de hanger herkende, is de eigenaar uiteindelijk achterhaald.

Ook wordt regelmatig rommel uit het water gevist. Dat wordt altijd meegenomen door Robert-Jan en zijn teamgenoten. Alles wat niet op de onderwaterbodem thuishoort, gaat mee, tot drones aan toe. De onderwaterflora en -fauna wordt door Robert-Jan en zijn team zoveel mogelijk beschermd.

Maakt schatzoeken ook schatrijk?

"Het is onze hobby," zegt Robert-Jan. "Wij zorgen zelf voor onze uitrusting en apparatuur. Het is mooi dat we met het uitoefenen van onze hobby andere mensen kunnen helpen.” Soms voert hij met zijn team drie à vier opdrachten per dag uit, waarvoor slechts een brandstofvergoeding in rekening wordt gebracht en zogenaamd ‘vuilwatergeld’, een vergoeding vanwege de tijd die het kost om na een opdracht alle uitrusting en apparatuur weer schoon te krijgen, zeker na een duik in blubberige toestanden. “Voor ons is het belangrijkste de voldoening die het geeft om mensen hun dierbare spullen weer terug te geven en de emoties die we daarbij tegenkomen,” besluit Robert-Jan. Dus in die zin maakt het schatzoeken hem toch ‘schat-rijk’!

Bent u iets verloren in het water? U kunt contact opnemen met Robert-Jan en zijn team via 06-8145 1540 of de Facebookpagina ‘Recovery metaaldetectie’.