Afbeelding

Gewapend verzet door knokploegen en strijdkrachten

Historie Verhalen uit het archief

Na de bevrijding doken in alle kernen de gewapende mannen van de Binnenlandse Strijdgroepen (BS) op in onze straten. Zij hadden de taak om in eerste instantie de orde en de rust te bewaren.

Door Cock Karssen

In 1944 werd deze organisatie op verzoek van de regering in Londen omgevormd tot de 'Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten' (BS) om van binnenuit te helpen bij de bevrijding. Het waren geen moderne strijdkrachten, maar mannen in overalls en buitgemaakte geweren. In Bodegraven werd de heer C. Burggraaf commandant en de heren J. Hoogendoorn, W.J. Dam, W.L. van Leeuwen en B. Sluijter de ondercommandanten. In Nieuwerbrug was Versloot de commandant en is bekend dat H. Wijk en Rijnveldt deel van de ploeg uitmaakten.

In Reeuwijk was het ambtenaar Van Leeuwen die hoofd was van het gewapende verzet, terwijl ook Vergeer en Van Daalen hierin een grote rol speelden.

Gestolen wapens
Via wapendroppingen wist men aan wapens te komen, maar men wist ook op andere, slinkse wijze wapens te bemachtigen. Zo werden er wapens gestolen uit kapotte Duitse vrachtwagens en uit de vliegtuigen die in de polders neerstortten. Ook werden er bij een aantal acties waarbij verzetsmensen vermomd waren als Duitse soldaten wapens uit het Bodegraafse politiebureau gehaald.

Politieagent Groenendijk hoorde in 1943 van een collega-politieman dat er uit de neergestorte vliegtuigen bij de Noordzijde wapens gehaald waren. De mitrailleurs en 800 meter aan patronen werden gevonden bij een boer in de schuur en werden door de politie naar het bureau aan de Prins Hendrikstraat gebracht. Groenendijk vergat de buit echter niet en vertelde erover aan de Boskoopse en Goudse KP.

Deze groep bedacht een list om de waardevolle mitrailleurs in bezit te krijgen. Zij spraken af dat er een gefingeerd telefoontje uit Gouda zou komen dat de Sicherheitsdienst de wapens zou komen halen. De verzetsmensen zouden dan met een Duitse auto en in Duitse uniformen de wapens ophalen. Twee dagen later kwamen de als Duitse soldaten verklede verzetsmensen met een ‘Duitse legerwagen’, onder commando van een Feldwebel naar het Bodegraafse politiebureau. Het plan slaagde en ze kregen de wapens mee. Bij deze actie waren ook Reeuwijkers betrokken.

Mislukte bevrijding
Ook veel particulieren hadden wapens in huis, wat natuurlijk levensgevaarlijk was. Zo had Vergeer in Reeuwijk wapens onder de vloer van zijn huiskamer. Meestal ging dat goed, tot eind 1944. Toen kreeg Bcommandant Burggraaf in Bodegraven een inval in zijn huis. Uit woede dat de prooi was ontsnapt, werden mevrouw Burggraaf, de beide dochters en een zoontje gevangengenomen en opgesloten in de Jozefschool aan de Overtocht. Er moest nu getracht worden te redden wat te redden was. Twee jonge verzetsstrijders, Ed van Leeuwen en Jur Windhorst, wisten ‘s nachts nog wat uit het verlaten huis te smokkelen. S. de Rijk, die bij de school werkte, ondernam in de nacht pogingen om de gevangenen uit het gebouw te krijgen. Via een ladder die tegen de voorgevel werd gezet, wist hij inderdaad moeder en zoon vrij te krijgen. Bij de dochters, die in verschillende lokalen aan de achterzijde gevangen zaten, mislukte de bevrijding doordat de Duitse wacht geluid hoorde.

Sabotage acties
Naast het verzamelen van wapens was de BS actief met sabotageacties, zoals het plaatsen van splinterbommen bij Rijksweg 12. Hierdoor werden de banden van de Duitse vrachtwagens vernietigd. Ook kreeg de Bodegraafse ploeg opdracht om de spoorlijn onklaar te maken, opdat het vervoer van de beruchte V1-raketwapens naar de kust niet kon plaatsvinden. De BS traden ook op tegen sommige boeren die misbruik maakten van het gebrek aan eten en woekerprijzen rekenden voor voedsel. Zij haalden daar onder bedreiging voedsel weg voor onderduikers. Ook heeft de ploeg diverse verzetsmensen uit de cel weten te bevrijden. Bij de bevrijding heeft alleen de ploeg van Nieuwerbrug bij de Blokhuisbrug gewapend op moeten treden, waarbij Herman Wijk en Rijnveldt uit blonken in dapperheid.

Bij de bevrijding en in de periode daarna vervulden de BS de taak van ordebewaker en als bewakers van gevangengenomen NSB'ers. Rond de bevrijding groeide de BS uit met vele vrijwilligers. Zo telde de Reeuwijkse ploeg toen wel 98 mensen.

Advertentie

Categorieën