Pietje Potlood een herkenbaar baken

De markante watertoren in de Meije, beter bekend als Pietje Potlood, staat als een opgericht baken in het polderlandschap. Vanuit alle omringende plaatsen is het witte bouwwerk duidelijk te zien. Een gezagvoerder van KLM vertelde ooit, dat hij de toren al kan zien als bij Brussel komt aanvliegen.

door Cock Karssen

De Meije is van oudsher een waddengebied geweest, dat later begroeid werd met moerasbos, en weer later vormde zich een metersdikke veenlaag op de zeeklei. De oude naam Miland betekent dan ook broekland, dat is drassig land. Er moet ook nog een afsplitsing van de Oude Rijn, de Linschotenstroom, door het gebied gelopen hebben, die op sommige plaatsen flinke kleilagen achter gelaten heeft, waardoor er bij de watertoren een meters dikke kleilaag te vinden is. De Meije zelf is waarschijnlijk een restant van deze rivier.

Moeilijk bereikbaar gebied

Omdat de weg heel lang onverhard was, was het buurtschap tot de twintiger jaren van de vorige eeuw moeilijk te bereiken, voor het achterste gedeelte, het ‘achterend’ genoemd (de Zegveldse Meije) verbeterde dat pas in de jaren na 1950. De weg moest door de aanwonenden onderhouden worden, men noemde dat ‘een hoefslag’, en de één deed dat beter dan de ander. Gevolg was dat er vaak grote kuilen in het wegdek zaten, die met takken opgevuld werden. Omdat de weg bovendien stikdonker was, hield men de ‘Buuravonden’ in de winter alleen bij volle maan. De verlichting in de boerderijen en huizen gebeurde met petroleum, gas en carbid, terwijl hout, turf en eierkolen voor het koken gebruikt werden. In het ‘voorend’ kreeg men in 1927 elektriciteit, en in 1931 waterleiding, tot die tijd werd water uit de sloten in de Meije gebruikt of had men pompwater.

Eindelijk waterleiding

In Bodegraven werd in 1907 de waterleiding aangelegd en een watertoren gebouwd. Het buitengebied, zoals de Meije, kwam niet in aanmerking. Een voorbeeld van de manier waarop men in Bodegraven met de Meije omging is de tijd dat er cholera in de omgeving heerste. Burgemeester Le Coultre adviseerde op 11 september 1909 alle bewoners om alleen leidingwater te drinken, de bewoners van de Meije moesten het maar in Bodegraven gaan halen. In 1928 begon men na lang aandringen met het doortrekken van de waterleidingbuizen van Bodegraven naar de Meije. In 1929 konden daardoor bewoners aan het begin van de streek water uit de kraan tappen. De realisatie van de waterleiding duurde lang, mede door tegenstand onder de bevolking. Een deel wilde zich niet laten aansluiten. Men vond de eigen pomp of het water uit de Meije of de sloot goed genoeg. Pas toen men zich realiseerde dat de voordelen groter waren dan de kosten, lieten de meeste bewoners zich toch aansluiten. In 1931 begon men met de bouw van de watertoren, nu ‘Pietje Potlood’ genoemd, om te zorgen dat ook het noordoostelijke gebied genoeg waterdruk zou krijgen. Na wat tegenslag werd de toren in 1932 in gebruik genomen. Alleen het gebied van de ‘Lage Broek’ in het ‘achterend’ moest het nog lang met sloot- of pompwater doen.

De Toren

De toren werd gebouwd via het glijbekisting systeem. Als het beton droog was, werd de bekisting een stukje hoger getakeld, zoals op de foto goed is te zien. Als de toren in 1932 bijna klaar is, wordt bij een zware storm de houten hulptoren omgeblazen waardoor de bekisting aan de kap van de toren onbereikbaar wordt. Maar uiteindelijk komt de bouw dat jaar toch nog klaar en heeft de watertoren tot 2019 gefunctioneerd. In 2001 wordt het bouwwerk een rijksmonument, wat betekent dat het niet mag worden afgebroken. Omdat Pietje Potlood zijn functie als watertoren heeft verloren, worden allerlei plannen geopperd om de toren een nieuwe bestemming te geven, zoals een bestemming als uitkijktoren, als onderdak voor een Bed en Breakfast, en nog andere ideeën. Maar alle plannen struikelen op het ontbreken van parkeergelegenheid. Ook zitten de bewoners rond de toren niet te wachten op nog meer toeristen dan de streek nu al, vooral in de zomer, verwerkt.

Maar overeind blijft het prachtige silhouet dat vanuit de hele omgeving is te zien.