Sluitende begroting en lastenverzwaring

BODEGRAVEN- REEUWIJK - Zoals wij al eerder in deze krant meldden is het college van B&W er in geslaagd voor de komende 4 jaar een sluitende begroting aan te bieden aan de gemeenteraad onder de naam ‘De eerste etappe, in de koers blijven’. Met deze titel geeft het college aan dat in deze meerjarenbegroting stappen worden gezet om de zorgen over de slechte financiële positie van de gemeente te verlichten maar dat er nog veel stappen moeten volgen om die ambitie echt waar te maken. In een opiniërende bespreking onderkende de raad die noodzaak, maar er waren bedenkingen over wat de lastenverzwaring zal betekenen voor burger en ondernemer.

door Bert Verver

Herstelplan

Het moet voor het college een hele toer geweest zijn om tot een sluitende begroting te komen. Na de gemeenteraadsverkiezingen en de coalitiebesprekingen was er weinig tijd om de begroting op tijd klaar te krijgen. Basis voor de begroting was het, direct na de verkiezingen gelanceerde, financiële herstelplan. Normaal gesproken worden de hoofdlijnen van de begroting en de politieke keuzes die daarbij gemaakt worden, nog voor het zomerreces afgesproken in de zgn. kadernota, dit bleek in dit verkiezingsjaar echter niet mogelijk.

Lastenverzwaring

Tijdens de opiniërende raadsbespreking uitten verschillende fracties hun waardering over de begroting maar dat verheelde niet dat er nogal wat ongeloof was over het feit dat er, na jaren van een klimmende schuldenlast, nu sprake was van een daling van het in 2022 voor 2026 geraamde bedrag van ca. 173 miljoen naar 144 miljoen. Bovendien laat de algemene reserve in deze begrotingsperiode een stijging zien tot een bedrag van 33 miljoen. Duidelijk is dat deze financiële hersteloperatie voor een aanzienlijk deel opgebracht zal moeten worden door inwoners en bedrijven. De sterk opgelopen inflatie zal worden doorberekend en de verwachting is dat ook de kostenniveau voor uit te voeren werkzaamheden zal stijgen. Voor de verschillende groepen belastingbetalers zal de verzwaring verschillend uitpakken. Zo gaan huurders 6% meer betalen, bezitters van een woning van € 379.000,- 12,9% en eigenaren gebruikers van een bedrijfspand van 1 miljoen euro 26,6%.

Terugplaatsing

Een deel van de fracties waren kritisch op het voornemen om 1,6 miljoen te investeren in het gemeentehuis. Dit bedrag lijkt nodig voor het terugplaatsen van enkele gemeentelijke diensten, waaronder het Klantencontactcentrum, vanuit het Evertshuis. Hierbij werd aangedrongen om eerst het besluit over de toekomst van het cultuurhuis te nemen en de kosten van de terugplaatsing exacter te begroten alvorens daarvoor een bedrag te vrij te maken.

Alle woordvoerders van de 9 fracties kregen van burgemeester Van Heijningen 6 minuten spreektijd toegemeten. Als eerste spreker noemde Frank Rijkaart (LLBR) de verhogingen ‘exorbitant’, niet alleen voor de inwoners, maar zeker ook voor de ondernemers. “De rek is eruit”, aldus Frank, “ Voor onze inwoners is het al niet misselijk, maar voor ondernemers die net uit corona komen en geconfronteerd worden met een hoge inflatie, hogere energielasten en lonen en met een recessie op de loer is deze verhoging ook te hoog. Bovendien wat wordt de verhoging van 2024, weer 12,5 % verrekend met inflatiecorrectie?”. Hij zag daarbij een stijging van de gemeentelijke uitgaven van 3% en vroeg zich af of daar ook geen bezuiniging op toegepast had kunnen worden. In stevige bewoording nam hij het de wethouder Financiën Elly de Vries kwalijk dat zij in de regionale pers had gezegd dat ‘boeren bekend staan als klagers en dat ondernemers daar graag aan mee doen’. De wethouder begreep de opmerking van Frank en bood daarvoor later haar excuses aan.

Te weinig bezuinigingen

Namens het CDA plaatste Nico de Heij een kritische noot bij de begroting omdat de bezuinigingen uit het coalitieakkoord nauwelijks terug te vinden waren. Hij maakte zich zorgen om de hoge inflatie en de lange termijn effecten die dat kan hebben. Over nagenoeg alle programmaonderdelen had het CDA nog wel wat vragen. Op het gebied van veiligheid vroeg de fractie zich af wat de plannen zijn voor de bestrijding van cybercriminaliteit. Ook was Nico benieuwd hoe het verder zou gaan met de doorfietsroute, die in Reeuwijk-Brug nu was afgerond. Zorgen maakte hij zich ook om de kosten van huisvesting van de scholen, die op dat gebied nogal wat wensen hebben. Hij vroeg daarom om een snelle update van het IHP (Integraal Huisvestingsplan).

Remco Tijssen (BBR) sprak van een slechte timing voor het verhogen van de lasten en het verlagen van de afvalstoffenheffing. Ook vond hij het niet een goed moment om het personeelsbudget te verhogen hoewel hij zich wel kon vinden in de verschuiving van ingehuurd personeel naar vast personeel. Voor de OZB wilde hij niet verder gaan dan een verhoging van 6%. Zorgen maakte hij zich om de toename van de armoede en hij vroeg om een ondersteuningsfonds in te stellen voor een periode van 2 jaar.

Primaire doelen

De woordvoerder van de VVD, Dirk van den Acker, noemde de lastenverzwaringen ook fors, maar zijn fractie was tot de conclusie gekomen dat lastenverhogingen noodzakelijk zijn om de primaire doelen te bereiken. Voor de VVD is een goed ondernemersklimaat een voorwaarde, aldus Dirk, ”Maar het gaat niet alleen om geld. Voor sommige ondernemers is het veel belangrijker om de juiste ambtenaar te spreken of de doorlooptijd voor een vergunning te verkorten of een vlotte reactie te krijgen op een gewenste aanpassing van het bestemmingsplan”. Ook maakte de VVD zich zorgen om het waar kunnen maken van de ‘duurzaamheidambities’ ,een aspect dat volgens de liberalen onderbelicht was gebleven.

Die laatste woorden waren ook bij de andere fracties te beluisteren maar waren zeker koren op de molen bij Merel van Dijk (GroenLinks). Zij vroeg zich af of het college wel voldoende regie had over alle opgaven die er lagen en maakte zich met name bezorgd over zaken als bodemdaling, CO2 uitstoot, klimaat en natuur en vroeg met elkaar in gesprek te gaan over deze moeilijke thema’s.. Zij noemde de ambities daarvoor ‘laag’ en vroeg om juist deze punten in de nog op te stellen toekomstvisie mee te nemen . Zij was niet tegen een lastenverzwaring, maar vroeg wel of het nu echt nodig was de schuldenlast in 4 jaar tijd met 13 miljoen euro extra te verminderen. In aansluiting op opmerkingen van de Groene Hart Rekenkamer vroeg zij om extra aandacht voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Bijsturen

Jacob Biemond (SGP) zag in de begroting de mogelijkheid om een aantal financiële indicatoren in positieve zin bij te sturen maar vond het wel spannend of de ombuigingen na 2024 waargemaakt kunnen worden. Hij riep daarbij, in navolging van andere fracties, de investering van 1,6 miljoen in het gemeentehuis te versoberen en eerst een besluit te nemen over het Evertshuis. Daarbij verzocht hij het college nogmaals de raad goed mee te nemen in de efficiëntie slag bij het uitbreiden van de ambtelijke organisatie met 18 FTE en om te kijken wat de gemeente kan doen om de inwoners en ondernemers die het echt moeilijk hebben, te ondersteunen.

ChristenUnie woordvoerster Els Oliwkiewicz was kritisch op het feit dat er veel geld werd besteed maar dat het onvoldoende duidelijk was waar dat geld aan besteed gaat worden. Zij vroeg zich af of de raad zo in staat wordt gesteld om het werk van het college te controleren. Ze wilde meer aandacht voor de klimaatadaptatie en gaf het college de tip om eens te kijken naar de ambities van buurgemeente Nieuwkoop op dat gebied. De wens om de keuze voor 10-14 jarige voor het vervolgonderwijs uit te kunnen stellen zag zij het liefst in regioverband opgepakt worden. Bij het programma Sociaal Domein vroeg zij om een krachtdadige aanpak waarbij zij opriep om door preventie problemen te voorkomen en niet aan symptoombestrijding te doen.

Pijn voelen

Volgens Bas Otting (D66) maakte het herstelplan duidelijk dat er slagen gemaakt moeten worden om de financiële positie te verbeteren. “De inwoners en ondernemers zullen de pijn voelen, maar we willen niemand laten vallen”, aldus Bas, die voorstelde om de kwijtscheldingsregeling van gemeentelijke lasten voor particulieren ook voor ondernemers open te stellen. Op het gebied van duurzaamheid vond hij het nodig meer ambitie te tonen en duidelijke taken en doelstellingen te formuleren. Volgens hem was dat laatste ook nodig bij het sociaal domein. Hij gaf overigens wel aan trots te zijn op de begroting en op wethouder Elly de Vries maar kritisch te blijven op de uitwerking van het duurzaamheidsbeleid.

Zoals verwacht kon worden was oppositiepartij PvdA sceptisch over de gepresenteerde begroting. Monique Jonker constateerde dat de huidige koers gewoon werd voortgezet en dat onder de streep 2,7 miljoen extra werd uitgegeven. Zij miste de aanzet op stevige bezuinigingen en verklaarde zich faliekant tegen de gehanteerde ‘inhaalinflatie’. Kritisch was zij ook op het feit dat leges in een aantal gevallen bij lange na niet kostendekkend zijn en zij vroeg om een lange termijn visie voor subsidies. Verder stelde zij voor de centrumvisie Bodegraven alleen af te maken voor het gebied rond de dorpskers en er verder geen geld meer in te steken. 

Evenals enkele andere fracties kondigde Monique aan te overwegen in de besluitvormende vergadering van 8 november een aantal amendementen en moties voor verbeteringen in te dienen.

De volledige tekst van de inbreng van de 9 raadsfacties is terug te vinden in het raadsinformatiesysteem op de website van de gemeente.

Reactie van het college

Wethouder Financiën Elly de Vries wees erop dat de begroting niet alleen sluitend is door de verhoging van de Rijksuitkering, maar ook door bezuinigingen in de exploitatie. Ze belichtte waarom de lastendruk voor ondernemers hoger is dan voor inwoners en vond het logisch dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. De omstreden 1,6 miljoen voor herinrichting van het gemeentehuis wordt gespecificeerd.

Wethouder Dirk-Jan Knol wilde een herziene routekaart voor het Sociaal Domein om meer grip op de kosten te krijgen. Daarbij wordt veel aandacht besteed aan preventie en wordt het subsidiestelsel herzien.

Wethouder Jan Leendert van den Heuvel legde uit dat er wel degelijk veel aandacht wordt besteed aan duurzaamheid, vaak samen met omliggende

gemeenten. Ook deze ambitie komt in een nieuwe routekaart, waarin ook zaken als bodemdaling een plaats krijgen.

Wethouder Robin Kersbergen verdedigde de mogelijkheden om te besparen op rioolonderhoud en blijft zich inzetten voor de doorfietsroute naar Gouda. Daarbij wordt ook de aanleg van de loswal aan de Breevaart betrokken. Hij gaat door met de uitwerking van het centrumplan, omdat dat ook woningbouw oplevert, en hij kondigde een herziening aan van het systeem om afval aan te bieden. 

Volgens burgemeester Erik van Heijningen wordt het veiligheidsbeleid verder uitgewerkt.

Het was voor de leden van het college onmogelijk om alle vragen ter plekke te beantwoorden. Een deel wordt daarom later schriftelijk beantwoord.