‘De Vegaboerderij is één groot organisme’
AlgemeenOp een klein stukje grond aan de Buitenkerk 57 zette een verzameling inwoners een eerste stap richting een lokale voedselvoorziening. Op de Vegaboerderij Groene Hart worden groenten (en in de toekomst fruit) geteeld met oog voor de natuur. Boer Martijn en bestuurslid Eefje Vink vertellen hoe dat in zijn werk gaat. Eefje: “Ik wil geen in plastic verpakte uien uit Egypte, als we dat gewoon hier kunnen verbouwen. Dat is gewoon raar.”
BODEGRAVEN
Het begon met een idee van Martien Kromwijk, oud-wethouder van Bodegraven-Reeuwijk en afgelopen verkiezing lijsttrekker van mijnklimaatpartij. Een paar jaar geleden liep hij tussen de polders en dacht: we hebben hier zoveel land, waarom importeren we dan zoveel groenten die hier kunnen groeien? In het najaar van 2020 wist hij Eefje Vink te strikken als bestuurder voor een nieuw op te zetten Vegaboerderij, waarbij leden zelf eigenaar zijn van een stukje land en daar de groenten van krijgen. Rond diezelfde tijd zag boer Martijn de oproep voor een vegaboer, die voor de leden het land zou bewerken. “Ik was gelijk geïnteresseerd en na de kennismaking werd ik nog enthousiaster.”
Op zoek naar balans
Martijn noemt zichzelf een ‘smerige kweker’. “Het liefst staat het modder en onkruid tot mijn navel,” lacht hij. Hij is opgeleid in het biologisch-dynamisch boeren, nog een stapje duurzamer dan alleen biologische landbouw. “Bij biologisch-dynamisch boeren zie je niet alleen af van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, maar je ziet het hele bedrijf als één groot organisme. Alles heeft een functie en je gaat op zoek naar de balans.”
Dat betekent een andere aanpak dan gebruikelijk in de landbouw. Dieren die de planten aanvreten, worden bijvoorbeeld niet gezien als een plaag, maar als een onbalans in het organisme van het bedrijf. “Dat los je niet op met bestrijding, maar met versterking van het onderdeel dat uit balans is. Zijn er te veel knaagdieren, dan installeren we bijvoorbeeld een kast voor een torenvalk voor overdag en probeer je een uil aan te trekken voor ‘s nachts. Zo bouw je een steeds ingewikkelder ecologisch systeem.”
De kracht van diversiteit
De Vegaboerderij startte vorig jaar op het braakliggend terrein bij de wijk Weideveld. Nu heeft de coöperatie voor langere tijd twee hectare grond op de boerderij van Aad en Nanda van Dam tot zijn beschikking. De gewassen worden verbouwd in stroken van verschillende groentes naast elkaar, soms zelfs met meerdere gewassen binnen een strook. Martijn: “De combinatie van kolen met komkommerkruid en dille versterkt bijvoorbeeld het systeem: koolwitjes, een vlindersoort, zijn gek op kolen, maar raken in de war door de sterke geuren van de kruiden. Die verwarring geeft de natuurlijke vijand, een boerenzwaluw, de tijd om toe te slaan.”
Ook zorgt de strokenteelt voor een gezondere grond waar de boer uiteindelijk minder werk aan heeft. “Bij veel weides loopt het water gemakkelijk van de bodem af, maar grond met een goede mineralenbalans houdt het water vast als een spons. Die kan dus ook veel langer tegen droogte. En zoals je een mens vrijheid geeft om zichzelf te ontplooien, probeer ik ook bij mijn planten zo min mogelijk in te grijpen. Ik leer ze niet afhankelijk van mij te zijn. Anders had ik geen tijd voor een interview!”
Anders durven zijn
De Vegaboerderij heeft nu zestig leden en wil op termijn naar de tweehonderd. Eefje heeft er vertrouwen in: “Mensen gaan steeds bewuster met eten om, dus ik denk dat we dat aantal makkelijk halen. Wij laten zien dat het anders kan dan de standaard landbouwmanier met zijn monocultuur en import uit verre landen. Het is een eenvoudig concept en niet eens duur voor wat je ervoor terugkrijgt.” Ook voor Martijn werkt het prettig, voegt hij toe. “Als ik het land dat ik nu bewerk zelf zou moeten kopen, zou ik kromliggen om rond te komen. Nu ben ik in dienst en zeker van mijn inkomen.”
Binnenkort organiseert de Vegaboerderij een open dag, waarop leden en niet-leden een kijkje kunnen nemen en (als ze dat willen) kunnen helpen met het onderhoud van de tuin. Martijn: “Kom vooral! De Vegaboerderij brengt je dichter bij de natuur en het is hartstikke leuk om te doen!”
door Key Tengeler
