Verhalen uit het archief: Bommen, beschietingen en V1 en V2 raketten

Bodegraven en omgeving is in tegenstelling tot andere plaatsen bijna ongeschonden de Tweede Wereldoorlog doorgekomen. Toch is er ook hier veel gebeurd. Voor de verhalen uit deze tijd, kunnen wij putten uit diverse dagboeken die tijdens de oorlog zijn bijgehouden.

Het begon direct op 10 mei 1940. De jonge Wim Bos schrijft: "Om twaalf uur viel er een bom bij de Wierickerschans die in het land terechtkwam, maar we waren erg geschrokken. Dat zo'n bom zo'n klap kon geven, hadden wij niet gedacht. 's Middags vielen er bommen bij de nieuwe weg [Rijksweg 12]." Op 14 mei schrijft hij: "Wij hebben drie uur luchtalarm gehad omdat er drie vliegtuigen op koeien schoten en ze bij Zwammerdam bommen gooiden en schoten op een Hollandse colonne auto's. Mijn vader is later gaan kijken en hij vond een erge verwoesting met heel veel doden."

Ook werden het ongeluk met de bommenwerpers (zie vorige verhaal) en de bommen in de Kerkstraat in Bodegraven in de dagboeken beschreven. Zij vermelden echter niet dat er op 9 september 1944 een zware beschieting van een trein bij het station heeft plaatsgevonden, waarbij diverse gewonden zijn gevallen. De hele dag joegen de jagervliegtuigen over het dorp. Ook de dag erna waren er beschietingen, met een paar Duitse wagons met munitie als doelwit. Het was zondag en de kerkdiensten werden om het gevaar onderbroken. De hele Stationsbuurt zocht een goed heenkomen, het daverde in de lucht van de vliegtuigen en er kon geen trein door. Het station en de stoomtrein waren zwaar gehavend. De Vries schrijft: "Op 5 december 1944 veroorzaakten Engelse bommenwerpers grote schrik in Bodegraven. Ik stond achter ons huis even buiten en zag een bom neerkomen in de Kerkstraat, die waarschijnlijk bedoeld was om de openbare school te verwoesten, maar die terechtkwam op een woonhuis waarvan ik met eigen ogen alles met ontzetting hoog in de lucht zag vliegen. Met veel toegesnelde helpers heb ik nog meegezocht in en onder het puin, een aangrijpend, hopeloos werk en de aanblik van de ruïne van drie huizen blijft nu nog in mijn gedachten. Daarbij het dramatische omkomen van Mevrouw Veerman, Wim Veerman (4 jaar), de dienstbode en een kind van Stapper."

Op 11 december 1944 vertelt De Vries weer van een bomaanval bij de watertoren, waarbij vele ruiten sneuvelden. Ook op 20 januari 1945 vielen er bommen in de buurt. Wim Bos noteerde op 29 december 1944: "Vannacht om ongeveer twee uur is er een kettingbom met vier bommen gevallen. Honderden ruiten zijn stuk. De bommen die in Oud-Bodegraven zijn gevallen brachten enige enorme gaten aan in het land." Op 29 januari 1945 vertelt hij over twee bommen bij de watertoren en dat er een paar in de Rijn zijn gevallen en in de nabijheid van de spoorlijn. Op 11 februari 1945 schrijft hij: "Vanochtend is er een bom bij de Prinsenstraat bij de spoorlijn in de sloot gevallen. De omliggende huizen lagen vol modder. Op een huis lagen op het dak drie kruiwagens vol modder, ook in de slaapkamer op het bed."

Het Bodegraafse Rode Kruis, dat in 1934 was opgericht, was vanaf het begin een belangrijk korps in onze omstreken. Het was een van de best georganiseerde afdelingen van ons land. Dit kwam de ploeg van ongeveer achttien dames en heren goed van pas toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.

Hun gruwelijkste werk was het bergen van de doden uit de diverse neergestorte vliegtuigen en de doden en 25 gewonden die in het voorjaar van 1945 vielen bij een vrachtwagen met kinderen, die bij Waarder onder vuur was genomen. Diverse vliegtuigen stortten bij de Rijksweg in de weilanden neer. Bij Zegveld moest men twee doden bergen, terwijl uit een wrak bij Sluipwijk acht slachtoffers gehaald werden. In drie weken tijd moest men onder Sluipwijk wel vijftien doden bergen. Vorige week schreven we al over de doden en gewonden bij de verongelukte bommenwerpers in Bodegraven.

Bijzonder is het verhaal van de V1- en V2-raketten die in 1944 door de Duitsers door de smalle straten van Bodegraven naar de lanceerplaatsen aan de kust werden vervoerd. Komend uit de Noordstraat moesten deze enorme transporten de haakse, smalle hoeken naar de Brugstraat en de Van Tolstraat door, wat altijd met veel moeite, geschreeuw en gemanoeuvreer plaats vond.

Door Cock Karssen