Reeuwijkse helpt kinderen die moeite hebben met praten
Human InterestREEUWIJK - Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om zich goed te kunnen uitdrukken. Daarom besteedt de Europese Dag van de Logopedie van 6 maart aandacht aan de mensen die hulp kunnen gebruiken bij communiceren.
U zegt het vast wel eens gekscherend als u een ander niet goed verstaat: "Dui-de-lijk ar-ti-cu-le-ren." Maar dat goed articuleren, is niet altijd vanzelfsprekend. Soms komt dat door een aandoening als een herseninfarct, maar soms ook door een stoornis in de hersenen. Voor sociale contacten is communicatie echter van wezenlijk belang. De Europese Dag van de Logopedie van 6 maart probeert het bewustzijn omtrent communicatiestoornissen te vergroten. De boodschap van deze dag is dat de preventie van deze stoornissen winst kan opleveren: met betere communicatie kan kennis en ervaring in heel Europa gedeeld worden.
Elk jaar wordt er één thema uitgelicht. Dit jaar krijgt Taal Ontwikkeling Stoornis (TOS) die extra aandacht. Iemand met TOS kan doorgaans moeilijk op woorden komen en begrijpt niet altijd wat de ander zegt. Ze kunnen in kromme zinnen spreken, waardoor hun verhaal warrig overkomt. Soms krijgen zij ten onrechte het stempel 'dom', terwijl deze stoornis niets met intelligentie te maken heeft.
Universeel brabbelen
De Reeuwijkse Annemieke Vergeer is ruim zes jaar enthousiast aan het werk als logopedist. Ze helpt kinderen die moeite hebben met praten. "Zonder communicatie raak je als mens in een sociaal isolement en daarmee doorgaans in een neerwaartse spiraal. Hoe eerder een stoornis wordt behandeld, des te beter dat is. Dat geldt voor zowel het kind als zijn omgeving. Tot zeven maanden brabbelen alle baby's wereldwijd universeel. Na die tijd leren ze de klanken van hun eigen taal. Ze leren de woorden op inhoud en functie, een intensieve training waar niemand zich bewust is. Maar let maar op, als je tegen een baby praat, herhaal je dikwijls alles twee keer. Dingen en handelingen worden zo benoemd. Het taalcentrum in hun hersenen werkt op volle kracht."
Kink in de kabel
Een kind met een taalachterstand wordt naar de praktijk van Annemieke doorverwezen. "Het taalcentrum in de hersenen ontvangt boodschappen uit je omgeving en zet die om in begrip, zodat je het verband tussen de losse woorden begrijpt. Daarna moet je je verhaal structureren en zinnen formuleren met de juiste woorden in de goede volgorde. Vervolgens komen je stemplooien in actie als je longen er lucht langs sturen. In samenwerking met de spieren van je tong en lippen vorm je klanken die op hun beurt woorden en zinnen vormen waarmee je communiceert. Zo hoort het te gaan, maar soms zit er een kink in de kabel en die verhelp ik graag."
Verkeerd geprogrammeerd
Je hebt overigens maar weinig spierkracht nodig om goede letters te kunnen vormen, vertelt Annemieke. "Kinderen die van de letter 'k' een 't' maken - degene die dus om een 'toetje' vragen, terwijl ze een 'koekje' bedoelen - kregen voorheen oefeningen om de mondmotoriek te bevorderen. Dat is inmiddels een achterhaalde methode, omdat het vooral de verkeerde gewoonte is, die afgeleerd moet worden. Wanneer een kind om dat 'toetje' vraagt, vormt die de verkeerde letters. Het taalcentrum moet als het ware opnieuw geprogrammeerd worden. Na wat oefeningen stuurt het taalcentrum weer goed aan en krijgt het kind toch een koekje."
Tweemaal per minuut
Annemieke: "Als je bedenkt dat je twee maal per minuut slikt, kun je wel uitrekenen dat het gevolgen kan hebben wanneer je dit verkeerd doet en met je tong tegen of tussen je tanden duwt." Dit kan gepaard gaan met slissen. "Door deze gewoonte af te leren ben je beter verstaanbaar en heb je minder kans op een beugel of terugval na een beugeltraject."
Van baby's tot senioren
Het vak logopedie is veelzijdig. Zo vindt je logopedisten onder andere op basisscholen, bij zorginstellingen en revalidatiecentra. Wat het vak ook spannend maakt, is dat de werking van het taalcentrum (net als de rest van de hersenen) pas voor een deel is ontdekt, evenals de methoden waarop de stoornissen verholpen kunnen worden. "Toch zijn de logopedisten al een eind op weg en helpen zij mensen bij wellicht het belangrijkste wat er is: communicatie van mens tot mens."
Tekst en beeld: Marlien van Leeuwen
