Fysiek contact is welzijn en welzijn is ook gezondheid

BODEGRAVEN-REEUWIJK - Kijk op Bodegraven-Reeuwijk sprak de afgelopen tijd met verschillende zorgprofessionals uit de gemeente Bodegraven-Reeuwijk over hun ervaringen in coronatijd. Er komt de laatste tijd steeds meer aandacht voor de negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid als gevolg van de pandemie. Voor jongeren, volwassenen én ouderen. Deze week spraken we over de oudere doelgroep met Esther van Tol, coördinator van het Sociaal Team, en Esmée Hensen, sociaal makelaar bij SAM Welzijn.

Er gaat geen dag voorbij of je leest in de media berichten over de invloed van corona op de geestelijke gesteldheid. Jullie werken veel in nauw contact met mensen. Hoe is het afgelopen jaar voor jullie geweest?
Esther: “Tijdens de eerste lockdown stonden we voor de uitdaging ons werk door te laten gaan zonder de mogelijkheid mensen te ontmoeten. Dat was in het begin heel moeilijk. We wisten niet wat corona was, welke risico’s wij konden nemen en welke gesprekken je wel kon laten doorgaan en welke niet. We hebben toen eigenlijk heel erg in een spagaat gewerkt. We moesten continu allerlei risico’s tegen elkaar afwegen. Er waren in het begin nog helemaal geen persoonlijke beschermingsmiddelen en we waren ook nog niet bekend met programma’s als Teams. Toch gingen we op zoek naar manieren om contact te houden met de meest kwetsbare doelgroepen.”

Esmée: “Ik ben sociaal makelaar en sta in die rol veelal in contact met volwassenen, vaak in een Huis van Alles of bij hen thuis. Toen corona begon, vielen die contacten ineens helemaal weg. Wij, en ook onze vrijwilligers, zijn toen heel veel gaan bellen om dat contact toch weer aan te gaan en te horen hoe het met mensen gaat. Tijdens de eerste coronagolf zagen we dat veel mensen het lastig vonden, maar ook dat er een gemeenschappelijk gevoel was, want iedereen zat in hetzelfde schuitje. Veel mensen boden hun hulp aan, eigenlijk meer dan dat er hulpvragen waren! We hebben in die periode zo’n dertig mensen aan een telefoonmaatje gekoppeld, omdat zij aangaven dat ze sociale contacten heel belangrijk vonden.”

We zijn een jaar later, hoe gaat dat nu?
Esmée: “Wij richten ons veelal op ontmoeten, omdat juist sociale contacten voor mensen belangrijk zijn. In de huidige situatie betekent dat veel schakelen, want wanneer is (fysiek) in contact staan met andere mensen écht een noodzaak en wanneer kan het wel even wachten? Dat contact hoort bij het welzijn van mensen en nu corona zo lang duurt, wordt dat steeds belangrijker, omdat dat ook van invloed is op iemands gezondheid. Daarnaast werken wij met veel vrijwilligers, dus we overleggen veel met hen. Ook zij moeten continu de afweging maken welke risico’s zij willen lopen of niet.”

Esmée vervolgt: “In de zomer werd het coronabeleid wat losser en er werd weer meer mogelijk. Activiteiten in Huizen van Alles werden weer opgestart en mensen durfden weer meer te organiseren. Het viel ons daarbij wel op dat het aantal mensen dat durfde deel te nemen beduidend minder was.”

Het is nu bijna een jaar na de eerste lockdown. Merken jullie een toename in het aantal mensen dat hulp nodig heeft?
Esmée: “Ik denk dat het vooral signalen zijn die we opvangen, niet zozeer een directe hulpvraag. Het is heel lastig, omdat mensen zich vaak bezwaard voelen om fysiek contact te zoeken en dan het gevoel hebben zich te moeten verantwoorden. Als ze al ergens naartoe durven gaan, dan worden ze in hun omgeving vaak geconfronteerd met een soort sociale druk om het toch maar niet te doen, want ‘dit kan toch niet’. Maar het is voor sommige mensen heel erg belangrijk, omdat ze er mentaal gezien helemaal doorheen zitten.”

Esther vult haar aan: “Iedereen probeert naar eer en geweten een weg te vinden binnen de maatregelen. De richtlijn is dat we voor kwetsbare mensen moeten zorgen en dat we moeten zorgen dat ze niet nog kwetsbaarder worden. Maar de buitenwereld ziet alleen een groepje mensen dat bij een activiteit aanwezig is. Dan krijg je reacties als ‘wat moet dat’ en ‘dat mag helemaal niet’, al zijn het mensen van wie wij weten dat ze kwetsbaar zijn. Sam, Jongerenwerk en het Sociaal Team kiezen dan heel bewust voor een activiteit die niet therapeutisch is, maar normaliserend. Op deze manier kunnen wij mensen zien op een verantwoorde manier, binnen de richtlijnen, en afgestemd met de gemeente. Wij kiezen dan heel bewust voor een activiteit. Daarom is onze boodschap: realiseer je dat iemand geen gebroken been hoeft te hebben om moeilijk te lopen. Naar de huidige situatie vertaald: realiseer je dat iemand niet per se depressief over hoeft te komen om van binnen toch een heel zwart, donker iets te hebben. Je mag gerust vragen stellen, maar stel deze vanuit nieuwsgierigheid, niet vanuit een oordeel. Als mensen zo zouden reageren, dan zou ik dat heel fijn vinden!”

Tekst: Ans van Heck