Verhalen uit het archief: Eindelijk vrij

Op de avond van 4 mei 1945 kwam ‘De Kroniek’ met een extra bulletin: "Nederland is Vrij, Duitsland heeft gecapituleerd!!" In Nieuwerbrug, waar de staf van het illegale blaadje zetelde, werd direct groot feest gevierd. Er waren daar geen Duitse soldaten. Ook in Reeuwijk waren geen Duitse militairen en verliep de bevrijding dan ook vrij geruisloos. In Bodegraven was het nog levensgevaarlijk.

In Bodegraven drong het bericht pas de volgende morgen door. De enkeling die het via zijn verstopte radio had gehoord, durfde nog geen feest te vieren. Het merendeel van de overgebleven bezetters bestond uit Nederlandse Nazi’s. Zij waren nog tot alles in staat. De vlaggen die hier en daar werden uitgestoken moesten weer ingehaald worden en er werd nog geschoten. Wel werden op zondag 6 mei in alle Bodegraafse kerken dankdiensten gehouden. Het echte gevoel ‘bevrijd te zijn’ kwam pas in de dagen erna.

Echt over

Gelukkig hoefde men niet te wachten tot de geallieerden in het dorp arriveerden om de Duitsers te verjagen. De Duitse commandant begreep op zondag 6 mei dat het echt over was. Hij nam contact op met de leider van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) en zegde toe dat hij maandagmorgen 7 mei zijn soldaten binnen zou houden. De vele honderden soldaten waren echter nog wel bewapend. Het was voor het handjevol BS'ers nog een waagstuk om de straat op te gaan te midden van die overmacht aan Duitsers. Op een paar incidenten na ging het gelukkig goed. Eindelijk durfde men in Bodegraven ook de bevrijding te vieren. Het werd een dag die menigeen niet snel zou vergeten. Eten en drinken waren maar bijzaak, belangrijk was dat er mensen opdoken die zich schuil hadden moeten houden en zich nu weer vrij op straat konden bewegen. Er zijn ook diverse foto’s van straten vol met opgetogen mensen met vlaggen in de hand en vlaggen die uitgestoken waren uit de huizen, vlaggen die al die jaren ergens verborgen gelegen moeten hebben. De BS was duidelijk aanwezig om de orde te handhaven in overall met armband en gewapend met een stengun. En om Duitsers en hun handlangers te arresteren.

In dagboeken vertellen De Vries en Jan Griffioen over de bevrijding:

Maandagavond 7 mei was er een samenkomst voor alle inwoners op de Oude Markt. Duizenden en nog eens duizenden waren hier aanwezig. Iedereen was blij. Er werd verteld dat de Duitsers officieel hadden gecapituleerd, het zogenaamde militair gezag berustte bij de BS en de geallieerde troepen zouden spoedig komen. Na deze mededelingen werd het Wilhelmus gezongen, heel ontroerend, iedereen had tranen in de ogen. Dit moment heb ik mijn leven lang niet vergeten, de mensen omhelsden elkaar en men huilde van ontroering. De volgende dagen werd er overal op straat feest gevierd, er was plotseling muziek en er werd gedanst.

De volgende dag, woensdag 9 mei, kwamen de Canadezen! Vanuit de Noordstraat reden zij door de Brugstraat en de Van Tolstraat richting Alphen aan den Rijn. De eerste wagens stopten in de Brugstraat en de mannen spraken met de inwoners. Zij werden uitbundig toegejuicht.

De Vries vertelt over de gebeurtenissen op 9 mei:

Ik was net bij het Beursgebouw toen er tot mijn verbazing een Canadese jeep verscheen met daarin één officier. Tot mijn grote verwondering liet die enen Canadees de hele SS-afdeling van Bodegraven naar het Beursgebouw komen. Toen begroette hij de Duitsers met opgeheven hand en ’Heil Hitler’. Hij gaf aan de Duitsers het bevel om al hun wapens in te leveren. Daarna verscheen er een lange rij autobussen en werd de hele vervloekte bende weggevoerd.

Jan Griffioen over de gebeurtenissen:

Ook op donderdag trokken er nog veel Canadezen door ons dorp, ook bleven er enige honderden in Bodegraven. Bovendien kregen wij Zweeds wittebrood en kwamen er producten die door de geallieerde vliegtuigen waren gedropt. Ik herinner mij nog de biscuits in blikken en blikken met ‘meats and vegetables'. Er kwamen zelfs sinaasappels, melkpoeder en karamelpoeder. Wat een feest!

Door Cock Karssen