Schaarste bij voedsel en kleding blijft nog lang

Hoewel het gewone leven aarzelend op gang kwam, bleven er nog veel ongemakken in de eerste periode na de bevrijding. Hoewel er geen honger meer was, was de voedselsituatie nog lang niet normaal. Omdat in 1939 een oorlogsdreiging al zeer reëel was, was besloten om voor sommige voedselproducten een distributiesysteem op te richten. Het duurde nog tot 1947 voor de distributie van voeding via het distributiekantoor kon worden opgeheven.

door Cock Karssen

Ook in Bodegraven werd een distributiedienst opgezet. Om het gemeentepersoneel niet te zwaar te belasten werd iemand uit de burgerij gevraagd om deze dienst op poten te zetten. Kaashandelaar P.B. Bakker, die ook werkzaam was bij de zuivelcontroledienst, kreeg deze taak toegewezen. Het gebouw achter het gemeentehuis, beter bekend als ‘De Franse school’, werd ingericht als kantoor.

Na even proefdraaien in 1939 moest de dienst in 1942 al snel op volle toeren aan de gang. Brood, boter en textiel gingen in augustus op de bon, omdat de Duitse bezetters grote voorraden uit ons land naar Duitsland transporteerden. Al snel was er in Nederland niets meer zonder bon te verkrijgen. Iedere week stond in de krant een lijst met nummers van de bonnen die in de betreffende week geldig waren. Iedere inwoner kreeg een stamkaart, waarmee die de bonnen bij het distributiecentrum kon ophalen. Het kantoor van Bakker moest al snel worden uitgebreid, omdat ook de bewoners van Nieuwkoop, Zevenhoven en Zwammerdam van stamkaarten en bonnen moesten worden voorzien. In Reeuwijk was de belangrijke man G.B. van Leeuwen, ambtenaar op het secretarie.

Opgegeven

De centrale keuken kon in augustus 1945 stoppen met het verstrekken van voedsel, omdat in die periode weer gas geleverd kon worden aan particulieren. Pas in november 1948 konden brood, bloem en suiker weer gewoon verkocht worden zonder het bonnensysteem. Begin juli gingen de eerste bussen weer rijden en later werd ook de treinverbinding weer hersteld.

Het Rode Kruis werd ingeschakeld om hoofdluis en schurft, die overal de kop opstaken, te bestrijden. Zeven mensen van het Bodegraafse Rode Kruis gingen naar Duitsland, richting München, om Nederlanders te zoeken die niet op eigen kracht naar huis wisten te komen. Diep onder de indruk van de enorme puinhopen over de grens kwamen zij terug met vijftien mensen die door het thuisfront al waren opgegeven.

Herstel

Nog tijdens de oorlog waren er door de Landelijke Onderduikersorganisatie samen met het Nationale Steunfonds plannen gemaakt voor het herstel van de samenleving. In ‘Het Nederlands Volksherstel’ (NVH) werkten naast de kerken, het Rode Kruis en gemeentelijke sociale diensten ook particuliere stichtingen mee om hulp te verlenen en het maatschappelijk werk weer te starten.

In Bodegraven werd het NVH op 5 juni geïnstalleerd. Een onderdeel van de organisatie was de HARK, een speciale materiële hulpverlening die in de kledingnood moest voorzien. Aangezien veel mensen slechte of zelfs geen schoenen meer bezaten, werden er schoenenruilbeurzen georganiseerd in de winkel van Kalkman.

Er kwamen ook zendingen uit het buitenland. In september 1945 kreeg Bodegraven een grote zending van wel duizend kledingstukken, die waren bijeengebracht door Engeland, Amerika, Zwitserland en Denemarken. De kleding werd gesorteerd bij de firma Spijker in de

Brugstraat. Men kon een verzoek om kleding doen, waarna een wijkverpleegster bij de aanvrager aan huis ging kijken of de aanvraag terecht was. Hierbij werden de kasten in huis niet overgeslagen. Voor negen mantels waren wel 58 aanvragen ingediend!

Onvrede

Al binnen enkele maanden na de bevrijding begon er onvrede te ontstaan onder de verzetsmensen, die in de oorlogsperiode hun leven op de waagschaal hadden gezet. Zij vonden dat zij bij de opbouw en het herstel aan de kant werden gezet. De beste banen en functies werden ingenomen door degenen die lijdzaam aan de kant hadden gestaan. Sommige verzetsmensen kregen zelfs hun gestolen goederen niet terug.